استرس و اضطراب
هنگامی که فرد فشار روانی و احساسی بیش از حدی ناشی از بعضی محرک ها و شرایط تحمل می‌کند، دچار استرس می‌شود. مواقعی که شخص با یک مشکل جدی رو به رو می‌شود، یک سری هورمون مانند آدرنالین و کورتیزول در بدن ترشح می‌شود. این هورمون سیگنال های هشدار دهنده را در بدن می‌فرستند. ضربان قلب را بالا می‌برد و به تنفس سرعت می‌بخشد. همچنین باعث تعریق بیشتر می‌شود. میزان این فشار در افراد مختلف متفاوت است. همچنین می‌تواند به دلایل کوچک نیز ایجاد شود. این عوامل می‌تواند شامل مسائل کاری، احساسی، عاطفی، خانوادگی، درسی و… باشد. استرسی که در بلند مدت ادامه دارد باشد، اثرهای منفی زیادی را برسلامتی فرد می‌گذارد. آشنایی با استرس و راهکارهای مقابله با آن، کمک می‌کند تا اثرهای منفی آن را تا حدی از بین برده یا کنترل کنیم.
استرس باید یک وضعیت موقتی باشد. بدین معنا که پس از پشت سر گذاشتن آن، باید ضربان قلب و سرعت تنفس، کاهش پیدا کند. در واقع بدن باید به شرایط نرمال و طببعی خود باز گردد.
عوامل استرس زا
- محیط اطراف، زندگی ناامن و ناراحت کننده، سر و صدای آزار دهنده
- مشکلات خانوادگی، مشکلات ازدواج، رفتارهای پرخطر اعضای خانواده
- نارضایتی شغلی، فشار کاری زیاد، اختلاف با همکاران، حقوق کم
- بیکاری، افسردگی و انزوا، وضع مالی نامناسب، عدم حمایت اجتماعی
- تغییر مکان زندگی، پایان یک رابطه عاطفی، جا به جایی مکان زندگی
- زندگی با بیماری سخت و مزمن، زندگی در شرایط سخت، روابط خشونت آمیز
بنابراین نیاز است با شناخت عوامل ایجاد کننده این وضعیت، روش های درمان استرس و راهکارهای مقابله با آن را در پیش بگیریم.
پاسخ سیستم های عصبی
سیستم عصبی سمپاتیک در موقعیت های استرس زا، فعالیت خود را بیشتر می‌کند. بسیاری از اعمال بدن را رو به جلو پیش می‌برد. با ترشح نورآدرنالین در پایانه های عصبی به افزایش اعمال زیر منجر می‌شود:
ضربان قلب: در این شرایط ضربان قلب نسبت به حالت عادی، در سطح بسیار بالاتری قرار میگیرد. به این دلیل که اکسیژن بیشتری به بافت های بدن برساند.
قدرت عضلات و اسکلت ها: در این شرایط قدرت عضلانی و اسکلتی برای مقابله با شرایط استرس زا بیشتر می‌شود. برای نمونه می‌توان به اشخاصی اشاره کرد که در موقعیت های آتش سوزی، قدرت بدنی بیشتری برای حمل افراد و وسایل پیدا می‌کند.
قند و چربی بدن: مقدار قند چربی بدن در این شرایط افزایش می‌یابد. زیرا بدن به سوخت و انرژی بیشتری نیاز دارد.
اما در عین حال به انجام فعالیت زیر می‌انجامد:
- گشاد شدن مردمک چشم
- بالا بردن فعالیت های ذهنی
- کاهش پیدا کردن ترشحات گوارشی
- کاهش زمان لخته شدن خون
پاسخ هورمونی بدن
فعالیت غدد فوق کلیوی، از دیگر پاسخ های بدن به استرس می‌باشد. همان طور که از اسم این غدد پیداست، جایگاه آنها بالای کلیه قرار دارد. در بخش مرکزی این غدد اعصابی مربوط به سیستم سمپاتیک قرار دارد. سیستم عصبی با تحریک این بخش، آدرنالین و نورآدرنالین بیشتری را وارد جریان خون می‌کند. این عمل سبب افزایش ضربان قلب و سوخت و ساز بدن می‌گردد.
اما در صورتی آدرنالین بصورت مکرر و در مدت طولانی ترشح شود، می‌تواند تاثیر منفی زیادی داشته باشد. از جمله:
برای جلوگیری از اینگونه عوارض استرس و اضطراب، راهکارهای مقابله با آن را در ادامه برای شما شرح می‌دهیم.
انواع استرس
استرس انواع مختلفی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- استرس حاد
- اضطراب یا استرس حاد اپیزودیک
- استرس مزمن
استرس حاد
این استرس شایع ترین نوع استرس است و تمام افراد ممکن است آن را تجربه کنند. این نوع استرس می‌تواند ناشی از هیجان نیز باشد. مانند تجربه کردن بسیاری از شرایط در شهر بازی. بدن پس از این شرایط به حالت عادی باز می‌گردد. اما باید در نظر داشت مقدار زیاد این استرس، می‌تواند با سردرد و درد معده همراه باشد. رایج ترین علائم آن شامل موارد زیر می‌شود:
- تعریق، درد قفسه سینه، سرگیجه، بالا رفتن فشار خون
- عصبانیت، تحریک پذیری و دیگر مشکلات عاطفی
- درد در قسمت فک، درد های عضلانی، کشیدگی عضلات یا تاندون ها
استرس حاد اپیزودیک
در این شرایط فرد بطور پیوسته دچار استرس می‌شود و احساس می‌کند دچار آشفتگی شده است. این شرایط بر روی سلامت جسمی و روحی فرد، تاثیر منفی می‌گذارد. به طور مثال آتش نشانان بصورت مکرر در شرایط استرس زا قرار می‌گیرند.
استرس مزمن
هنگامی که فرد استرس های بلند مدتی را تجربه می‌کند، به استرس مزمن مبتلاست. استرس مزمن سبب بروز مشکلاتی می‌شود. از جمله این مشکلات، ضعیف شدن سیستم ایمنی، افسردگی، بیماری های قلبی عروقی، ناراحتی های معده و فشار خون بالا را شامل می‌شود.
شناخت نوع استرس و راهکارهای مقابله با آن می‌تواند در کنترل این شرایط به شما کمک کند.
تجربیات پس از استرس
- مشکلات خواب
- مشکلات گوارشی
- کاهش میل جنسی
- بی اشتهایی
- خستگی
- مشکل در تمرکز و تصمیم گیری
- احساس ترس و تحریک پذیری
باید در نظر داشت استرس و اضطراب مداوم می‌تواند پیامدهای بدتری را به همراه داشته باشد؛ از جمله:
- دیابت
- افسردگی
- بیماری های قلبی
- ترس های ناگهانی و غیر منتظره
کاهش استرس
برای کاهش و مدیریت استرس، باید عوامل آن را شناسایی کرد. می‌توان از برخی دوری کرد. اما در برخی شرایط باید عوامل منفی استرس زا و راهکارهای مقابله با آن را پیدا کرد. مدیریت استرس باعث می‌شود فرد احساس راحتی بیشتری کند. در این زمینه می‌توان کارهای زیر را انجام داد:
- رژیم غذایی سالم
- خواب کافی و منظم
- کاهش مصرف کافئین و الکل
- یادگیری مدیتیشن و یوگا
- انجام ورزش های منظم
- داشتن روابط اجتماعی سالم و مفید
- مثبت اندیشی
- افزایش اعتماد به نفس
سخن نهایی
باید در نظر داشته باشید که استرس یک بیماری روانی نیست. اما در صورتی که این شرایط باعث ایجاد حس منفی و بد در شما شود، ممکن است شرایط روانی شما را تحت تاثیر قرار دهد. اما از آنجایی که استرس و اضطراب یک مسئله شخصی است، می‌توانیم دلیل استرس و راهکارهای مقابله با آن را که برای هر فرد بخصوص است، پیدا کنیم. در این موارد می‌توانیم پس از پیدا کردن دلیل استرس زا، با برنامه ریزی و تصمیم گیری های متمرکز، به راه حل های مناسب دست پیدا کنیم.
شما از چه روش موثری برای رفع استرس خود کمک می‌گیرید؟ آن را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.
