پانسمان زخم
حدود 15 تا 20 درصد وزن بدن از پوست تشکیل شده است که بزرگترین عضو بدن محسوب می‌شود. پوست لایه محافظی است که بین اعضای بدن و محیط خارج قرار دارد. وظیفه اصلی پوست محافظت از بافت‌های زیرین در برابر محیط خارج، تنظیم درجه حرارت بدن، داشتن حس لامسه، درک درد، ساخت ویتامین D است. اگر پوست دچار آسیب شود، نیاز به پانسمان زخم دارد.
انسان ها در دیرباز در جستجوی مرهمی برای التیام بهینه زخم بوده اند که در این میان ضمادها و ترکیبات گوناگونی را تجربه کرده اند. مصریان باستان از ترکیبات گوناگونی که منشاء طبیعی داشتند مثل چربی حیوانات، عسل و الیاف گیاهی استفاده می کردند.
منظور همان از هم گسیختگی ساختار طبیعی آناتومیکی پوست است که می‌تواند شامل بافت نرم، ماهیچه یا استخوان باشد. حمایت از زخم در برابر آلودگی های میکروبی و جلوگیری از ورود باکتری، عفونت و ترمیم پوست به وسیله پانسمان انجام می‌شود. مهمترین شرط یک پانسمان خوب استریل بودن آن است. هدف از پانسمان زخم تسهیل در التیام زخم، جلوگیری از عفونت و خونریزی، حفظ رطوبت زخم و محافظت از زخم در برابر صدمات فیزیکی است.
انواع مختلف پانسمان
پانسمان باز
در پانسمان باز برای زخم بعد از شسشوی زخم و استفاده از مواد ضدعفونی و داروی مناسب روی زخم پوشیدن نمی شود. این نوع پانسمان بیشتر در مراکز درمانی و درمانگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
پانسمان بسته
در این نوع پانسمان بعد از انجام موارد ضروری از جمله شستشو و استفاده از مواد ضدعفونی روی زخم به وسیله گاز استریل یا موارد مشابه پوشیده می شود.
پانسمان های جدید شامل موارد زیر می‌شوند:
- آلژینات
- هیدروکلوئید
- فوم
- هیدروژل
- فیلم ترانسپارنت
هر کدام از این نوع پانسمان های زخم ویژگی‌های خاص خود را دارند که می توان در شرایط مختلف از آن ها استفاده کرد.
پانسمان به وسیله چسب زخم
از این نوع پانسمان برای پوشش زخم ها و خراش های کوچک استفاده می شود.
پانسمان استریل
در این روش از یک لایه پانسمان متصل به باند رولی تشکیل می شود و کاملا توسط یک پوشش محافظ پیچیده شده اند.
پوشش چشمی استریل
این نوع پانسمان برای محافظت از چشم آسیب دیده استفاده می شود که می تواند همراه با یک باند برای استحکام بیشتر به کار رود.
از پانسمان به منظور اهداف زیر استفاده می شود:
- کنترل خونریزی
- جذب خون و ترشحات زخم
- جلوگیری از آلودگی زخم
ابزارهای مورد نیاز برای پانسمان
- گاز یا تنزیب: نوعی پارچه توری مخصوص که در اندازه های مختلف است.
- پد: تشکیل شده از لایه هایی از پنبه و گاز که قابلیت جذب ترشحات را دارد.
- باند و چسب: به منظور ثابت نگه داشتن پانسمان زخم استفاده می‌شود.
- مواد ضدعفونی شامل سرم و بتادین می‌شوند.
نحوه انجام پانسمان
در مواجهه با هر نوع آسیبی، قبل از هرگونه پانسمان زخم، اولین اقدامی که باید انجام شود، جلوگیری از خونریزی است. بعد از بندآوردن خونریزی باید روی زخم را پوشاند تا از ورود میکروب ها جلوگیری شود و در صورت شدت جراحت باید بیمار را به پزشک مراجعه کند تا درمان کامل انجام شود.
به منظور پوشش روی زخم باید از یک پارچه زخیم نخی استفاده کرد. جنس این پارچه ها از نخ پنبه ای تهیه می شود و بافت آن بسیار رها است به صورتی که انعطاف پذیری زیادی به آن می دهد.
بافت انعطاف پذیری که دارد باعث می شود که خلل و فرج زیادی در آن بوجود آید که باعث می شود هم ترشحات را به خود جذب کند و هم اجاره تنفس به اطراف پوست می دهد.
در صورتی که زخم خونریزی زیادی نداشته باشد می توان آن را با آب تمیز شتسشو داد، این کار باعث کاهش ورود میکروب ها با درون زخم می شود که در نتیجه از عفونت زخم کاسته می شود.
همچنین می توان پوست اطراف زخم را با آب و صابون تمیز کرد، اما باید مواظب بود که صابون وارد زخم نشود مگر اینکه زخم ایجاد شده بر اثر گاز گرفتگی حیوانات از جمله سگ مشکوک به بیماری هاری ایجاد شود.
نکات مهم در انجام پانسمان
- باید حتما استریل و بسیار تمیز باشد.
- باید حاذب باشد، اگر عرق و رطوبت پوست بخار نشود و پوست اطراف زخم مرطوب بماند محیط مناسب برای رشد باکتری ها بوجود می آید.
- برای انجام حتما از دستکش و ماسک استفاده کنید.
- زمان تمیز کردن زخم باید مراحل ضدعفونی زخم از مرکز زخم به صورت دورانی به اطراف زخم انجام گردد.
- توجه کنید که قبل از بستن زخم، خونریزی به طور کامل بند آمده باشد.
- پانسمان زخم باید تمام محیط صدمه دیده را پوشش دهد و کاملا روی آن قرار بگیرد.
کلام آخر
یک پانسمان زخم ایده آل، باید بطور مناسبی اندازه زخم باشد. مانع از عبور باکتری ها شود و در هنگام تعویض، برای شخص درد و آزردگی ایجاد نکند. همچنین ترشحات زخم را به خوبی جذب کرده و از خشکی بیش از اندازه زخم جلوگیری کند. اکسیژن کافی را به زخم برساند و ذرات تار و پودی بر روی آن باقی نگذارد. بنابراین نیاز است که ابتدا با توجه به نوع آسیب پوست خود، پانسمان مورد نظر را انتخاب کرده و از نوع با کیفیت آن استفاده نمایید. از طرفی در درمان زخم عوامل مختلفی مانند سن و نوع پوست تاثیر گذار است. در نتیجه بهتر است در درمان زخم خود صبوری به خرج دهید.
اگر شما تا به حال با درمان های خانگی زخم خود را بهبود داده اید، این روش ها را برای ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.