کوررنگی
بیماری کور رنگی معمولا یک بیماری ارثی تلقی شده که در آن فرد در تمایز بین سایه های رنگ ها دچار مشکل می‌شود. این اختلال که معمولا آقایان را درگیر می‌کند، به دلیل فقدان رنگدانه های حساس به نور در مخروط های چشم رخ می‌دهد. کوررنگی خود انواع مختلفی دارد. در ادامه مطلب انواع این بیماری و روش های مقابله با آن را برای شما شرح می‌دهیم.
علت
درون شبکیه چشم، دو نوع سلول میله ای و مخروطی وجود دارد که نور را شناسایی می‌کنند. میله ها تنها نور و تاریکی را و مخروط ها رنگ ها را تشخیص می‌دهند.
هر فرد سه نوع مخروط حساس نسبت به نور قرمز، آبی و سبز در چشم خود دارد. در بیماری کور رنگی که با عنوان کمبود دید رنگ نیز معرفی می‌شود، رنگدانه هایی که در این مخروط ها وجود دارند، یا از بین رفته اند یا عملکرد درستی از خود نشان نمی‌دهند. در این شرایط است که فرد نمی‌تواند رنگ های مختلف را از یکدیگر تشخیص دهد و گفته می‌شود اصطلاحا به کوررنگی مبتلا شده است.
یک ژن مغلوب مرتبط با X علت کوررنگی ژنتیکی می‌باشد که هر دو چشم را درگیر می‌کند. همچنین به این علت در مردان بیشتر شایع است زیرا آنها تنها دارای یک کروموزوم X هستند. در صورتی که این کروموزوم درگیر مشکل شود، کروموزوم X دیگری برای جایگزینی وجود ندارد. این اختلال ارثی می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. همانطور که بیان کردیم علت اصلی بیماری کور رنگی، ژنتیک است اما ممکن است عوامل دیگری نیز در ایجاد آن نقش داشته باشند.
دلایل غیرژنتیکی
- ابتلا به برخی بیماری ها: دچار بودن به برخی بیماری ها می‌تواند سبب کمبود رنگ شود. دیابت، کم خونی داسی شکل، بیماری آلزایمر، دژنراسیون ماکولا، گلوکوم، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، پارکینسون، لوسمی (سرطان خون) و الکلیسم مزمن (اختلال مصرف الکل) نمونه ای از این بیماری ها هستند. در این شرایط در صورت ایجاد کوررنگی، یک چشم ممکن است بیشتر از دیگری درگیر شود. همچنین در صورتی که بیماری زمینه ای قابل درمان باشد، کوررنگی به وجود آمده می‌تواند بهبود یابد.
- مصرف برخی داروهای خاص: استفاده از برخی داروها می‌تواند رنگ دید چشم ها را تحت تاثیر قرار بدهد. مانند داروهای مورد استفاده برای برخی بیماری های خودایمنی خاص، اختلالات قلبی، فشار خون، عفونت، اختلال نغوظ، مشکلات عصبی و روانی.
- سالخورده بودن: قدرت و توانایی چشم ها برای دیدن رنگ ها با بالا رفتن سن کاهش پیدا می‌کند.
- بکار بردن مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برابر برخی مواد شیمیایی مانند دی سولفید کربن یا کود ها، از دید رنگی چشم ها می‌کاهد.
انواع کوررنگی
بیماری کور رنگی انواع مختلفی دارد که هر کدام تاثیرات متفاوتی بر نحوه دیدن رنگ ها توسط چشمان شما می‌گذارد:
کور رنگی قرمز- سبز
رایج ترین نوع کوررنگی، کور رنگی قرمز- سبز است. در این شرایط تشخیص رنگ های سبز و قرمز برای فرد دشوار می‌شود. کور رنگی قرمز- سبز خود انواع دیگری دارد:
- Deuteranomaly (نادرست بینی رنگ سبز): هنگامی ایجاد می‌شود که مخروط های M که مخروط هایی با طول موج متوسط هستند، در چشم وجود داشته اما عملکرد درستی ندارند. در این صورت رنگ سبز قرمزتر به نظر می‌رسد.
- Protanomaly (نادرست بینی رنگ قرمز): زمانی که مخروط های L در چشم وجود داشته اما نارکارآمد باشند، این نوع از کوررنگی اتفاق می‌افتد. این مورد سبب می‌شود رنگ قرمز، سبزتر به نظر برسد.
- Protanopia (قرمز کوری): اگر مخروط های L از بین رفته باشند، این وضعیت به وجود می‌آید. فرد توانایی تشخیص رنگ قرمز را از دست می‌دهد و در نتیجه رنگ قرمز را بیشتر مایل به تیره یا سبز تشخیص می‌دهد.
- Deuteranopia (سبز کوری): در این شرایط فرد توانایی تشخیص رنگ سبز را ندارد.
کور رنگی آبی- زرد
کوررنگی آبی- زرد کمتر از مورد قبلی شایع می‌باشد با وجود اینکه کوررنگی قرمز- سبز نیز معمولا با آن همراه است. شخص در این نوع از بیماری کور رنگی در تمیز رنگ های آبی و سبز و همچنین رنگ های زرد و قرمز دچار ناتوانی می‌شود. انواع این نوع از کوررنگی نیز در زیر برای شما توضیح داده شده است:
- Tritanomaly (نادرست بینی رنگ آبی): زمانی رخ می‌دهد که مخروط های S که مخروط هایی با طول موج کوتاه هستند، در چشم وجود داشته اما کارآمد نباشند. اگر به این نوع از کورنگی مبتلا باشید، رنگ های آبی را با سبز و قرمز را با زرد مشابه می‌بینید.
- Tritanopia (آبی کوری): با از بین رفتن مخروط های S این نوع از کوررنگی ایجاد می‌شود. در این شرایط تمایز بین رنگ های سبز و آبی مشکل می‌شود.
کور رنگی کامل
کوررنگی کامل که به آن آکروماتوپسی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که کم اتفاق می‌افتد. این نوع از بیماری کور رنگی به دلیل از بین رفتن کامل مخروط های چشم یا کارایی نداشتن آن ها ایجاد می‌شود. برخی از متخصصین، نمونه‌ی دیگری از کوررنگی به نام تک رنگ مخروط آبی را، نوعی آکروماتوپسی در نظر می‌گیرند؛ زیرا موجب فقدان دید رنگی اندک یا کامل می‌شود.
تشخیص کور رنگی
به تصویر زیر دقت کنید. افرادی که دچار کمبود رنگ هستند، نمی‌توانند عدد 74 را در تصویر مشاهده کنند. چشم پزشک شما می‌تواند با انجام آزمایشاتی ساده تشخیص دهد که آیا شما به بیماری کور رنگی مبتلا هستید یا خیر. اینگونه تست ها معمولا شامل الگوهایی با نقاط رنگی مختلف است. در صورتی که چشم های شما سالم باشند، می‌توانید اشکال یا اعداد را تشخیص دهید. اما اگر کور رنگ باشید برای شناسایی آنها به مشکل بر خواهید خورد. همچنین ممکن است اصلا چیزی را در الگو نبینید.
کنار آمدن با کور رنگی
مبتلا بودن به بیماری کور رنگی ممکن است برخی امور روزانه را درگیر اختلال کند، به ویژه فعالیت هایی که به تشخیص رنگ نیاز دارند. برخی از این فعالیت ها شامل موارد زیر می‌شود:
- پخت و پز
- رانندگی
- انتخاب لباس
- استفاده از وسایل الکترونیکی
پس از ایجاد تغییراتی در برنامه روزانه خود می‌توانید با وجود این شرایط یک زندگی عادی داشته باشید. برخی از این استراتژی ها در زیر برای شما گردآوری شده است:
تغییر نور منزل: رنگ ها در تاریکی به خوبی تشخیص داده نمی‌شوند. بنابراین یک محیط تاریک و بدون نور کافی، مشاهده رنگ ها را به خصوص برای افراد مبتلا به بیماری کور رنگی دشوارتر می‌کند. بطور مثال برای مسیریابی مناسب‌تر، می‌توانید از لامپ های روز برای بهتر شدن دید چشم های خود استفاده کنید.
به خاطر سپردن نیازهای روزانه: کور رنگی می‌تواند اموری مانند رانندگی را با مشکل رو به رو کند. به ذهن سپردن جایگاه چراغ های راهنمایی و یا ظاهر برخی از علائم و تابلوهای جاده، به ایمن ماندن شما در مسیر کمک می‌کند.
استفاده از برچسب: بکار بردن برچسب گذاری برای کارهایی مانند انتخاب لباس در موقعیت های خاص می‌تواند این امر را برای شما آسانتر کند.
بکارگیری دیگر حواس: افراد مبتلا می‌توانند از دیگر حواس پنج گانه خود (بویایی، شنوایی، چشایی و لامسه) برای بهتر پیش بردن امور روزانه کمک بگیرند. بطور مثال برای پخت و پز یا خرید میوه می‌توانید به دیگر حواس خود اتکا کنید.
استفاده از گزینه های دسترسی: بسیاری از لوازم الکترونیکی مانند تلفن همراه هوشمند یا تلوزیون، دارای گزینه های دسترسی هستند. این گزینه به افراد دارای معلولیت کمک می‌کند تا راحت تر با وسیله مورد نظر کار کنند. این برنامه ها به آسانی برای دانلود در دسترس هستند.
نکته پایانی
با وجود اینکه روشی قطعی برای درمان این بیماری وجود ندارد، بسیاری از این افراد بدون ناراحتی از این مشکل، از زندگی خود، لذت می‌برند و فعالیت های روزانه خود را به انجام می‌رسانند. برخی حتی از عینک های خاصی به نام EnChroma استفاده می‌کنند که دید رنگی جزئی را برای آنها بازیابی خواهد کرد. این امر می‌تواند انجام کارهای روزمره آنها را آسانتر نماید. در صورتی که احساس می‌کنید نشانه هایی از بیماری کور رنگی را دارید، با یک پزشک متخصص در مورد در پیش گرفتن گزینه های درمانی صحبت کنید.
اگر شما نیز دچار این مشکل هستید، در مورد روش هایی که برای بهبود وضعیت خود بکار می‌گیرید، برای ما یادداشت بگذارید.
