بیماری برفک دهان
برفک دهان یک نوع بیماری است که در پوشش داخلی دهان ایجاد میشود. این بیماری توسط قارچ کاندیدا آلبیکانس بوجود میآید. این ارگانیسم طبیعی در دهان وجود دارد اما گاهی بیش اندازه رشد کرده و مشکلاتی را بوجود میآورد. این بیماری نواحی سفید رنگی را روی زبان و قسمت داخلی دهان ایجاد میکند. برخی مواقع این نواحی سفید رنگ بر روی لوزه، لثه و سقف دهان قرار میگیرند. این مشکل ممکن است برای بسیاری از افراد رخ دهد اما افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند کودکان و اشخاص مسن بیشتر در معرض ابتلا به برفک دهان هستند. اما تمام افراد مبتلا، باید درصدد درمان برفک دهان بر آیند.
نشانه های برفک دهان
- از دست دادن حس چشایی
- نواحی سفید رنگ بر روی زبان، لوزه، سقف دهان و لثه ها
- سوزش و درد که هنگام خوردن غذا ممکن است ایجاد شود
- ایجاد زخم هایی مانند پنیر
- خونریزی خفیف در اثر ساییدگی زخم ها
- ترک خوردن گوشه های دهان
- در برخی موارد درد در زیر دندان ها
گاهی اوقات نیز در اثر سیستم ایمنی ضعیف ( بطور مثال به دلیل ایدز )، ممکن است زخم های برفکی در نواحی دیگری مانند مری نیز انتقال یابند. در این شرایط ممکن است احساس کنید غذا در گلو شما گیر کرده است و احساس راحتی نداشته باشید. بنابراین در این شرایط درمان برفک دهان اولین چیزی است که به ذهن مبتلایان میرسد.
نشانه های برفک دهان در نوزادان و مادران:
ممکن است نوزادان نیز به برفک دهان مبتلا شوند و در دوران شیردهی این عفونت را به مادر خود انتقال دهند و مدام این برفک را به یکدیگر سرایت دهند.
مادرانی که سینه آنها به کاندیدا آلوده است، علائم زیر را به همراه دارند.:
- نوک سینه ها ترک خورده و با قرمزی و خارش همراه است.
- پوسته پوسته شدن قسمت رنگی نوک سینه
- دردناک شدن نوک سینه در هنگام شیردهی به نوزاد
- درد در قفسه سینه
عوامل خطرآفرین
ضعف سیستم ایمنی: همانطور که بیان شد، برفک دهان بیشتر در نوزادان و افراد مسن بوجود میآید. زیرا دارای سیستم ایمنی ضعیف تری نسبت به دیگر افراد هستند. از طرفی مصرف برخی داروها، از قدرت سیستم ایمنی میکاهد. ابتلا به برخی بیماری ها مانند ایدز نیز سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند و اثرات منفی بر آن میگذارد.
ابتلا به دیابت: اگر به دیابت دچار هستید و آن را به درستی کنترل نکردهاید، به احتمال زیاد بزاق دهان شما حاوی مقدار زیادی قند است که میتواند رشد قارچ کاندیدا را بالا ببرد.
عفونت های مخمر واژن: این عفونت به دلیل وجود همان قارچ های دهان در قسمت واژن بوجود میآیند و میتوانند به کودک منتقل شوند.
مصرف برخی داروها: استعمال برخی داروها، تعادل میکروارگانیسم ها را از بهم زده و موجب ایجاد برفک دهان میگردد. مانند کورتیکواستروئید، بعضی از آنتی بیوتیک ها و پردنیزون.
مشکلات دهان و دندان: در صورت استفاد از پروتز های دندانی و خشکی دهان در اثر عوامل مختلف، احتمال بروز برفک دهان بیشتر میشود. عواملی مانند مصرف دخانیات، سوء تغذیه، شیمی درمانی، استرس طولانی مدت به خشکی دهان میانجامد که در صورت بروز این بیماری، مجبور به درمان برفک دهان خواهید بود.
پیشگیری از برفک دهان
میتوانید با اقداماتی از ابتلا به برفک دهان جلوگیری کرد که شامل موارد زیر میشود:
شستن دهان
اگر از کوتیکواستروئید استفاده میکنید، حتما بعد از مصرف آن دهان خود را شسته و دندان هایتان را مسواک بزنید. همچنین استفاد از نخ دندان از ایجاد برفک دهان پیشگیری میکند.
بررسی پروتز ها
پروتزها را هنگام شب در بیاورید. اطمینان حاصل کنید که پروتزها اندازه دندان هستند و درد و ناراحتی ایجاد نمیکنند. پروتزها را هر روز با مشورت پزشک به روشی مناسب شست و شو دهید.
رژیم غذایی مناسب
بهتر است مقدار مواد غذایی شیرین مصرفی را محدود نمایید. زیرا شیرینیجات سبب افزایش رشد کاندیدا میشود. اگر به دیابت مبتلا هستید باید آن را کنترل کنید. زیرا قند خون کنترل شده موجب کاهش رشد کاندیدا میگردد و به دنبال آن دیگر نیازی به درمان برفک دهان نخواهید داشت.
درمان خشکی دهان
از پزشک خود برای درمان خشکی دهان و پیشگیری از آن مشورت بخواهید.
تشخیص برفک دهان
اگر برفک فقط در دهان وجود داشته باشد، میتوانید به پزشک یا دندان پزشک مراجعه نمایید تا زخم های ناشی از برفک را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور یک تکه از ضایعات را برای آنالیز برداشته و زیر میکروسکوپ قرار میدهند. اگر نیاز باشد، آزمایش خون را برای بررسی دقیق تر مشکل انجام خواهند داد.
درصورتی که برفک به مری انتقال داده شده باشد، موارد زیر انجام میشود:
- نمونه برداری: در این روش نمونه ای از بافت را بر روی محیط مخصوص کشت میدهند. سپس باکتری و قارچی که عامل این مشکل بوده شناسایی میشود.
- آندوسکوپی: در این روش، با استفاده از یک لوله که در سر آن دوربین قرار دارد، معده، مری و روده را بررسی میکنند.
- معاینه فیزیکی: در بعضی موارد در صورت لزوم آزمایش خون و معاینات فیزیکی برای تشخیص هرگونه بیماری که به برفک مری منجر شده است، انجام میگیرد.
درمان برفک دهان
هرگونه درمان برفک دهان به منظور متوقف کردن رشد قارچ صورت میپذیرد. این درمان به سن، سلامت فرد و دلیل عفونت بستگی دارد. از بین بردن دلایل بیماری از بازگشت دوباره آن پیشگیری میکند.
درمان بزرگسالان و کودکان: پزشکان برای این افراد داروهای ضد قارچ تجویز میکنند که بصورت های قرص و قطره مورد استفاده قرار میگیرند. در صورت موثر واقع نشدن این داروها، باید از داروهایی استفاده شود که در تمام بدن به گردش در آیند.
نوازادان و مادران شیرده: در صورتی که در دوران شیردهی، نوزاد شما برفک دهان داشته باشد، این بیماری میتواند به شما منتقل شود. در این موارد پزشک کرم هایی برای نوک سینه تجویز مینماید.
درمان خانگی
نمک: استفاده از نمک، یکی از بهترین درمان ها برای برفک دهان به حساب میآید. علاوه بر مهار قارچ، موجب بهبود علائم آن میشود. میتوان نمک را با آب مخلوط نموده و آن را روزانه غرغره کرد یا بطور مستقیم آن را بر روی زبان کشید.
روغن نارگیل: روغن نارگیل با عفونت های دهان مقابله کرده و درد ناشی از این بیماری را کاهش میدهد. مقداری از این روغن را در دهان خود قرار دهید و آنرا بچرخانید و سپس بیرون بریزید.
سرکه سیب: این ماده با آنزیم های خود عفونت کاندیدا را کنترل نموده و سیستم ایمنی بدن را در مقابل این قارچ بالا میبرد. سرکه سیب را با مقداری نمک و آب گرم مخلوط کرده و از آن برای شست و شوی دهان استفاده نمایید.
روغن درخت چای: این روغن خاصیت ضد قارچی دارد و به بهبودی سریع برفک دهان کمک میکند. حدود 5 قطره از این روغن را در یک استکان آب گرم ریخته و غرغره کنید.
سیر: سیر نیز مانند روغن درخت چای خاصیت ضد قارچی دارد. همچنین باعث تقویت سیستم ایمنی میشود. میتوانید روزانه 2 تا 3 حبه سیر را برای این منظور میل کنید.
دارچین: دارچین که ماده ای ضد قارچ است، یکی دیگر از مواردی است که برای درمان برفک دهان بکار برده میشود. بنابراین میتواند رشد کاندیدا را متوقف کند. چای دارچین را میتوانید روزانه استفاده کنید. مصرف آن با لیمو نیز توصیه میشود.
سخن نهایی
برای پیشگیری از بیماری های دهان و دندان، رعایت بهداشت ساده ترین گزینه است. اگر درگیر این مشکل شدید، نیازی نیست دچار اضطراب شوید. همانطور که بیان کردیم، درمان های خانگی زیادی برای رفع این بیماری وجود دارد. همچنین با استفاده از داروهایی که توسط پزشک برای شما تجویز میشود، میتوان این بیماری را برطرف کرد. اما اگر برفک دهان شما، وضعیت بدتری پیدا کرد، حتما باید به پزشک مراجعه کرده و این موضوع را پیگیری کنید. اما آنچه برای همه ما واضح میباشد، این است پیشگیری بهتر از درمان است!
بسیاری از افراد درمان با روش های دارویی را به روش های خانگی ترجیح میدهند. به نظر شما کدام روش برای درمان این عارضه کارامدتر است…؟
