هاری، یک بیماری ویروسی
بیماری هاری، توسط ویروسی ایجاد می‌شود که بر سیستم عصبی مرکزی یا همان CNS تاثیرگذار می‌گذارد و موجب التهاب مغزی می‌شود. این ویروس از طریق نیش یا زخم، توسط حیواناتی مانند سگ، گربه، خرگوش اهلی، راکون، خفاش و… به انسان انتقال پیدا می‌کند.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در هر سال حدود 59 هزار نفر در اثر هاری به کام مرگ کشیده می‌شوند که بیشتر آنها توسط یک سگ آسیب دیده اند. برای اطلاع از علائم و درمان این بیماری، در ادامه با ما همراه باشید.
علائم
از زمان ایجاد آسیب تا شروع علائم را دوره نهفتگی یا کمون می‌گویند. بر اساس CDC حدود 3 هفته تا 3 ماه زمان می‌برد تا علائم بیماری هاری در فرد بروز پیدا کنند. اما با این وجود، طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی یا (WHO) این دوره می‌تواند از یک هفته تا 1 سال تغییر کند.
علائم اولیه هاری با نشانه هایی مانند بیماری آنفولانزا ایجاد می‌شوند؛ مانند تب، ضعف عضلات، گلو درد، حالت تهوع و گز گز. علائم دیگری نیز ممکن است برای فرد به وجود آید. این نشانه ها شامل بی اشتهایی، خستگی، ریزش اشک، عدم توانایی در تکان دادن فک و دست و پا، افزایش ترشح بزاق دهان و ترس از نور می‌شوند. همچنین احتمال دارد در محل صدمه دیده احساس سوزش کنید. در ادامه با حمله این ویروس به CNS دو نوع مختلف از این بیماری می‌توانند به وجود آید که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.
انواع هاری
بیماری هاری به دو نوع هاری خشمگین و هاری فلج دسته بندی می‌شود:
هاری خشمگین
اشخاصی که به بیماری هاری خشمگین دچار می‌شوند، ممکن است بیش فعال و تحریک پذیر شوند و رفتار هایی غیرعادی از خود نشان دهند. علائم این وضعیت عبارتند از:
- بی خوابی
- اضطراب و استرس
- تحریک پذیری
- توهم و افسردگی
- گیجی
- مشکل در بلع
- ترشح کف یا بزاق بیش از حد در دهان
- ترس از آب
هاری فلج یا ساکت
این نوع از بیماری هاری، مدت بیشتری زمان می‌برد. افراد مبتلا به این عفونت به آرامی فلج شده به کما می‌روند و در نهایت فوت می‌کنند. بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی، %20 از افرادی که به هاری مبتلا می‌شوند، به هاری فلج یا ساکت درگیر خواهند شد.
چگونگی ابتلا به هاری
همانطور که گفتیم این ویروس از راه حیوانات آلوده مختلف، با گزیدن یا صدمه زدن، به انسان و حیوانات دیگر منتقل می‌شود. با این وجود باید دقت کرد که تماس با غشای مخاطی و زخم باز نیز می‌تواند ویروس را منتقل کند.
انتقال بیماری هاری معمولا از حیوان به حیوان و حیوان به انسال انتقال پیدا می‌کند. سرایت این ویروس از انسان به انسان، بسیار کم اتفاق می‌افتد اما با این وجود موارد نادری از سرایت هاری در طی پیوند قرنیه رخ داده است.
گاز گرفته شدن توسط سگ هایی که واکسینه نشده اند، از شایع ترین علت ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود. در واقع زمانی که یک حیوان آلوده فردی را گاز می‌گیرد، ویروس هاری از راه اعصاب به مغز او سرایت پیدا می‌کند. اگر گاز گرفتگی یا آسیب در سر یا گردن اتفاق بیفتد، به دلیل محل جراحت اولیه، موجب می‌شود مغز و نخاع با سرعت بیشتری درگیر شوند. در این شرایط باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید.
این ویروس پس از وارد شدن به مغز، به سرعت رشد کرده و تکثیر پیدا می‌کند. این وضعیت شدیدا سبب التهاب مغز و نخاع می‌شود. شرایط بیمار به سرعت بدتر شده و می‌تواند منجر به مرگ او شود.
حیوانات منتقل کننده
- سگ
- گربه
- خفاش
- گاو
- بز
- اسب
- خرگوش
- راکون
- روباه
- میمون
- گرگ صحرایی
- راسو
- سگ آبی
افرادی که بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند:
- کسانی که در مناطق پر از خفاش زندگی می‌کنند.
- افرادی که در نواحی روستایی زندگی کرده و بیشتر با حیوانات وحشی ارتباط دارند.
- اشخاصی که به دلیل زندگی در برخی مناطق، به واکسن و اقدامات پیشگیرانه دسترسی ندارند.
- افرادی که به دلیل کمپ زدن های مکرر، بیشتر در معرض حیوانات وحشی قرار می‌گیرند.
- اشخاص زیر 15 سال؛ زیرا در این سن انتقال بیماری هاری شایع تر است.
- کسانی که به کشورهای در حال توسعه سفر می‌کنند.
- دامپزشکان
با وجود اینکه سگ ها عامل اصلی انتقال این بیماری شناخته شده اند، اما خفاش ها علت اصلی مرگ و میر ناشی از هاری در ایالات متحده آمریکا شمرده می‌شوند.
تشخیص
آزمایشی وجود ندارد که بتوان آن را برای تشخیص مراحل اولیه بیماری هاری بکار برد. پس از آنکه نشانه ها در فرد بروز پیدا کرد، پزشک می‌تواند تست هایی را مانند آزمایش خون، بافت، بزاق دهان، برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلای فرد به هاری انجام دهد. آزمایش های بافتی، آزمایش آنتی بادی فلورسنت مستقیم و بیوپسی ( نمونه برداری ) از گردن را شامل می‌شوند.
اگر شما توسط حیوانی مورد حمله قرار گرفته باشید، پزشک معمولا یک واکسن هاری را جهت پیشگیری از ظاهر شدن نشانه های این بیماری، برای شما تجویز خواهد کرد.
درمان
هنگامی که شخصی به بیماری هاری مبتلا می‌شود، درمان آن به ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال پس از انتقال ویروس به بدن، می‌توان تزریقاتی را برای پیشگیری از ایجاد عفونت انجام داد.
ایمونوگلوبولین هاری، فرآورده ای است که برای مبارز با عفونت، ایمنی و دوز فوری آنتی بادی هاری را به بدن شما می‌دهد. برای جلوگیری از نفوذ ویروس، این فرآورده با واکسن هاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سازمان کنترل بیماری ها سعی خواهد کرد با پیدا کردن حیوانی که به شما صدمه زده، آن را برای هاری مورد آزمایش قرار دهد. در صورتی که حیوان هار نباشد، نیازی نیست واکسن های با دوز بالا را تزریق کرد. اما اگر نتوان حیوان مورد نظر را پیدا کرد، استفاده از واکسن های پیشگیرانه، ایمن ترین اقدامی است که باید انجام داد. این واکسن ها در یک سری 5 تایی و در طی مدت زمان 14 روز توسط فرد دریافت می‌شوند. بدین معنا که پس از شستشوی 15 دقیقه ای زخم با آب و صابون، مواد شوینده و یا یُد و دادن ایمونوگلوبولین هاری به شما، دوره تزریق واسن را آغاز می‌کنند. این پروتکل تحت عنوان “پروفیلاکسی پس از مواجهه” معرفی می‌شود.
عوارض جانبی واکسن هاری
به ندرت اتفاق می‌افتد که ایمونوگلوبولین و واکسن هاری، عوارضی جانبی را به وجود آورند. در صورت ایجاد عوارض، شرایط زیر می‌توانند رخ دهند:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سر درد
- دل درد
- درد عضلات
- درد، خارش یا ورم در ناحیه تزریق واکسن
پیشگیری
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هاری، راهکارهای ساده ای وجود دارند که می‌توان آن ها را انجام داد:
- در صورت داشتن حیوانات خانگی آنها را واکسینه کنید.
- مانع از ورود خفاش ها به محل زندگی خود شوید.
- در صورت مشاهده حیوانات ولگرد آنها را به سازمان کنترل حیوانات گزارش دهید.
- پیش از اینکه به کشورهای در حال توسعه سفر کنید، یا قبل از کار با حیوانات و همکاری در آزمایشگاهی که ویروس هاری را بررسی می‌کنند، واکسن هاری را تزریق نمایید.
- با حیوانات وحشی تماسی نداشته باشید.
- هنگامی که علائمی از حیوانی آلوده را مشاهده کردید، آن را به سازمان کنترل حیوانات یا مرکز بهداشت محلی خود اطلاع دهید.
- بر حیوانات خانگی خود نظارت داشته باشید. از پرسه زدن آنها در بیرون از خانه و تماس آنها با حیوانات وحشی جلوگیری نمایید.
نکته آخر
ویروس هاری مغز را آلوده می‌کند و موجب مرگ فرد مبتلا می‌شود. بنابراین کسانی که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هاری هستند، باید بیشتر از دیگران نکات ذکر شده را رعایت نمایند. همانگونه که توضیح داده شد، ابتلا به این ویروس و بروز علائم آن ممکن است تا چندین ماه نیز طول بکشد. بنابراین اگر فکر میکنید که در معرض حیوانی آلوده قرار گرفته اید یا حیوانی به شما آسیب رسانده است، سریع تر خود را به یک مرکز درمانی برسانید.
شما تا به حال به چنین شرایطی دچار شده اید…؟
