آشنایی با سندروم روده تحریک پذیر
این سندروم که با نام های کولین مخاطی یا روده عصبی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال گوارشی شایع و ناراحت کننده که در روده بزرگ رخ می‌دهد. در این سندروم تعامل مغز و روده دچار اختلال شده و دستگاه گوارش بسیار حساس می‌شود. این مشکل با بیماری های التهابی روده ارتباطی ندارد و علائم آن در افراد مختلف به صورت های متفاوتی بروز پیدا می‌کند. بدین معنا که برخی تنها علائم جزئی را تجربه می‌کنند اما در مورد برخی افراد دیگر این اختلال میتواند زندگی روزانه آنها را مختل کند. برای آشنایی با علائم و روش های درمانی سندروم روده تحریک پذیر یا IBS با ما همراه شوید.
علائم
- گرفتگی های شکمی
- اسهال
- یبوست
- درد شکم
- نفخ شکم
- وجود مخاط در مدفوع
- احساس وجود مدفوع در روده پس از دفع آن
- تغییر در نحوه انقباض عضلات روده
علائم درمانی سندروم روده تحریک پذیر یا IBS همیشه پایدار نیستند؛ می‌توانند مدتی شدید باشند و سپس رفع شوند. اما با این حال این نشانه ها میتواند برای برخی افراد دائمی باشد. نشانه های دیگری نیز می‌توانند در این زمینه وجود داشته باشد اما بسیار کمتر از موارد بالا شایع هستند:
- سردرد
- تکرر ادرار
- بی نظمی در قاعدگی
- بوی بد دهان
- درد مفاصل و عضلات
- خستگی طولانی مدت
- مقاربت دردناک
تفاوت علائم سندروم روده تحریک پذیر در بانوان و آقایان
بانوان ممکن است در در زمان نزدیک شدن به دوران قاعدگی یا در طول آن نشانه های بیشتری از سندروم روده تحریک پذیر یا IBS را داشته باشند. بانوان یائسه نیز نسبت به دیگر خانم ها علائم کمتری را تجربه می‌کنند. برخی دیگر از بانوان اعلام کرده اند در دوران بارداری علائم خاصی بیشتر در بدن آنها ایجاد شده است. آقایان نیز علائم یکسانی را تجربه می‌کنند اما این علائم به میزان کمتری آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
زمانی که باید به پزشک مراجعه کرد
اگر تغییراتی ناگهانی از نشانه های سندروم روده تحریک پذیر یا IBS را در بدن خود مشاهده کردید، باید سریعتر پزشک خود را مطلع کنید زیرا این نشانه ها ممکن است هشداری برای وجود یک بیماری خطرناک مانند سرطان روده بزرگ باشند. این علائم موارد زیر را شامل می‌شوند:
- کاهش وزن
- اسهال شبانه
- حالت تهوع و استفراغ بدون علت
- مشکل در بلع
- خونریزی مقعدی
- مشکل کمبود آهن
- درد مداومی که از بین نرود
علت
دلیل مشخصی برای سندروم روده تحریک پذیر یا IBS وجود ندارد اما عواملی وجود دارند که می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:
- انقباضات عضلانی روده: دیواره های روده، دارای ماهیچه هایی است که انقباض آنها با حرکت غذا در دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد. اما انقباضات قوی تر زمان بیشتری می‌گیرند که این میتواند سبب نفخ و اسهال شود. انقباضات ضعیف تر نیز با عبود دادن غذا با سرعت کم مدفوع سفت و خشکی را تشکیل می‌دهند.
- سیستم عصبی: نارسایی های سیستم عصبی موجب می‌شوند زمانی که شکم در امتداد گاز یا مدفوع کشیده می‌شود، ناراحتی غیرطبیعی ایجاد کند. در واقع هماهنگی ضعیفی که بین مغز و روده وجود دارد، موجب واکنش بیش از حد بدن به تغییرات فرایند گوارش شده و در نهایت این وضعیت میتواند درد، اسهال و یبوست را برای فرد ایجاد نماید.
- عفونت شدید: سندروم روده تحریک پذیر میتواند پس از اسهال شدید ناشی از باکتری ها و ویروس ها ایجاد شود یا با رشد بیش از اندازه باکتری ها همراه باشد.
- تغییر در میکروب های روده: باکتری هایی که در روده ها وجود داشته و در حفظ سلامت بدن نقش مهمی دارند، می‌توانند در افراد سالم و افراد مبتلا به IBS تفاوت داشته باشند.
- استرس و اضطراب: افرادی که در شرایط استرس زای زیادی قرار می‌گیرند (مخصوصا در دوران کودکی)، احتمال بیشتری وجود دارد که به IBS مبتلا شوند.
عوامل خطر آفرین
- جوان بودن: سندروم روده تحریک پذیر در افراد زیر 50 سال بیشتر شایع است.
- رژیم غذایی: برخی افراد با مصرف برخی نوشیدنی ها یا غذا ها مانند لبنیات، مرکبات، نوشیدنی های گازدار، پیاز، موز، زرد آلو، گندم، لوبیا، کلم و… دچار علائم سندروم روده تحریک پذیر یا IBS شوند. اما نقش آلرژی در این زمینه هنوز به طور کامل به اثبات نرسیده است.
- مشکلات سلامت روان مانند استرس و بیماری افسردگی: بیشتر افرادی که به این سندروم درگیر هستند، زمانی که دچار استرس می‌شوند، علائم شدیدتر و دوره های های طولانی تری را تجربه می‌کنند.
- داشتن سابقه خانواگی
- مونث بودن
تشخیص
پزشک میتواند یک یا چند مورد زیر را برای رد یا تشخیص علت های احتمالی انجام دهد:
- بررسی رژیم غذایی: برای رد هرگونه آلرژی غذایی از شما درباره در پیش گرفتن رژیم غذایی خاص یا حذف یک ماده غذایی از رژیمتان سوال خواهد شد. در این زمینه ممکن است از شما تست حساسیت به لاکتوز گرفته شود.
- بررسی نمونه مدفوع برای رد عفونت
- آزمایش خون برای بررسی کم خونی و رد یا تشخیص بیماری اوسلیاک
- انجام کلونوسکوپی (این عمل در صورتی انجام می‌گیرد که پزشک مشکوک باشد به اینکه آیا شما به بیماری التهابی روده به نام بیماری کرون یا سرطان دچار هستید یا خیر.)
درمان
درمان بخصوصی برای سندروم روده تحریک پذیر یا IBS وجود ندارد. اما با عمل به توصیه هایی می‌توان علائم آن را تسکین داد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد:
اصلاح رژیم غذایی
- عدم مصرف الکل یا کاهش استفاده از آن
- نوشیدن آب کافی در طول روز
- پرهیز از مصرف نوشیدنی های گازدار با قند بالا
- اجتناب از مصرف نوشیدنی های حاوی ماده کافئین
- پرهیز از مصرف برخی مواد رژیمی و شیرینی های بدون قند
- عدم استفاده از برخی میوه ها یا سبزیجات
- کاهش مصرف غذاهای سرخ شده یا بیش از حد تند
- مصرف پروبیوتیک ها (باکتری های مفیدی که در روده وجود دارند.)
- افزایش مصرف فیبر
عجله نکردن در غذا خوردن و عدم حذف وعده هایی غذایی نیز میتواند در این زمینه کمک کننده باشد.
کاهش استرس
- انجام تمرینات بدنی بصورت منظم
- آرام سازی ذهن
- انجام ورزش هایی مانند ورزش یوگا و مدیتیشن
- کمک گرفتن از روانشناس
استفاده از دارو
برای کاهش علائمی مانند اسهال، یبوست، گرفتگی شکم و درد عضلات روده می‌توان داروهایی مانند داروهای آنتی بیوتیک، داروهای ملین و داروهای ضد اسپاسم را استفاده کرد. اما تمام این ها باید حتما توسط پزشک برای شما تجویز گردد.
درمان های سلامت روان
گاهی اوقات سندروم روده تحریک پذیر یا IBS به روش های درمانی ذکر شده پاسخ نمی‌دهد. در این شرایط توصیه می‌شود درمان های سلامت روان را آغاز کنید که در زیر آنها را برای شما نام بردیم:
- هیپنوتیزم درمانی: کمک به تغییر نحوه واکنش دادن ذهن ناخودآگاه به نشانه های IBS
- درمان شناختی رفتاری: آرام سازی ذهن و ایجاد نگرش مثبت برای بکارگیری راه حل های مناسب و متفاوت
- ورزش: برای کاهش شدت علائم
پیشگیری
به دلیل اینکه علت خاصی برای بروز سندروم روده تحریک پذیر یا IBS وجود ندارد، نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. اما می‌توانید با دوری از محرک ها، مانع از تشدید علائم آن شوید.
نتیجه
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS احتمالا همیشه با شما همراه خواهد بود. با وجود اینکه این اختلال شرایطی مانند اسهال، نفخ و دردهای شکمی را به همراه می‌آورد و برای آن درمان خاصی وجود ندارد، اما می‌توان آن را کنترل کرد. تجدید نظر در سبک زندگی، دوری از استرس، اصلاح رژیم غذایی، شناسایی محرک های خود و اجتناب از آنها میتواند در این زمینه کمک کننده باشد. در صورتی که با روش های درمانی ذکر شده نتوانستید علائم خود را از ببرید، بهتر است با پزشک متخصص صحبت کنید.
اگر شما نیز به این اختلال دچار هستید، از تجربیات خود در این زمینه با ما صحبت کنید. ✍️
