سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی نوعی اختلال است که به دلیل قطع خونرسانی به قسمتی از مغز اتفاق می‌افتد. در واقع اگر خونرسانی به بخشی از مغز قطع شود، آن ناحیه نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد. سکته مغزی در اثر پاره شدن رگ های مغزی نیز رخ میدهد. عارضه هایی که پس از سکته مغزی رخ می‌دهند، به محل وقوع این عارضه در مغز و بافت های درگیر شده بستگی دارند. سکته مغزی خود انواع مختلفی دارد که در این مطلب قصد داریم علاوه بر بیان آنها، علائم سکته مغزی را نیز توضیح دهیم.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی گذرا
این نوع سکته، شایع ترین نوع سکته مغزی است که به سکته مغزی ایسکمیک موقت یا TIA نیز گفته می‌شود. در این سکته، خونرسانی به بخشی از مغز موقتا قطع می‌شود و علائم سکته مغزی را ایجاد می‌کند. البته پس از مدتی جریان خون برقرار شده و علائم آن از بین می‌روند. اما در صورتی که چنین وضعیتی را پشت سر گذاشته اید، آن را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه نمایید. زیرا می‌تواند هشداری برای وقوع سکته مغزی اصلی به حساب بیاید.
سکته مغزی ایسکمیک
این نوع سکته، متداول ترین نوع سکته مغزی است که یک لخته خون با مسدود کردن رگ ها باعث به وجود آمدن آن می‌شود. این لخته گاهی در خود مغز تشکیل می‌شود و گاهی از بخش های دیگر بدن به مغز می‌رسند. این لخته خون معمولا با آترواسکلروزیس در ارتباط است که به دلیل رسوب چربی در رگ ها رخ میدهد. این رسوبات با جدا شدن از توده اصلی سبب مسدود شدن رگ ها می‌شوند.
سکته مغزی هموراژیک
زمانی که رگ های مغزی پاره شوند و خونریزی شدید در مغز به وجود آید، به آن سکته مغزی هموراژیک گفته می‌شود. این خونریزی سبب مرگ سلول های مغزی می‌شود. این شرایط علاوه بر آسیب به سلول های مغز، ممکن است منجر به مرگ مغزی شود. عواملی مانند ضربه مغزی، افزایش فشار خون، زیاده روی در استفاده از داروهای رقیق کننده خون و شکل غیرطبیعی رگ ها موجب خونریزی داخل مغزی می‌گردد.
علائم سکته مغزی
علائم سکته مغزی در ابتدا شدید است اما به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند. همچنین ممکن است این نشانه ها کامل از بین بروند یا شدت بیشتری پیدا کنند. به هرحال چگونگی علائم سکته مغزی، به اینکه چه قسمتی از مغز آسیب دیده باشد نیز بستگی دارد. رایج ترین نشانه های این وضعیت شامل موارد زیر می‌شود:
- ضعف در دست و پا در یک طرف از بدن یا در هر دو سمت
- احساس ضعف در عضله های صورت
- اختلال در صحبت کردن
- عدم تعادل و هماهنگی
- اختلال در بلع
- تغییر ناگهانی و تاری دید بخصوص در یک چشم
- سردردهای ناگهانی و شدید
- بی اختیاری در ادرار و مدفوع
- اختلال در درک کلمات
- از دست دادن حافظه بلند مدت یا کوتاه مدت
- مشکلات عاطفی
عوامل زمینه ساز
- فشارخون بالا
- کلسترول بالا
- ابتلا به دیابت
- مصرف دخانیات و مواد مخدر
- استفاده از الکل
- بیماری های قلبی و عروقی
- آپنه انسدادی خواب که به این معنی است سطح اکسیژن در طی شب کاهش یابد.
- مصرف قرص های ضدبارداری یا قرص های دارای هورمون استروژن
- سابقه خانوادگی در ابتلا به سکته مغزی
- رژیم غذایی نامناسب
- آنوریسم که معنای نازک یا ضعیف شدن بخشی از رگ است که امکان دارد پاره شود.
- بی تحرکی و عدم انجام ورزش
- ضخیم شدن دیواره رگ ها
همچنین قابل ذکر است که احتمال بروز سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان است.
عوارض
بسیاری از بیماران از سکته مغزی جان سالم به در می‌برند اما عوارضی را ناشی از آسیب های مغزی در طی زندگی خود تجربه می‌کنند. عوارض ناشی از سکته مغزی در برخی افراد به مروز زمان بهبود پیدا می‌کند. اما این اتفاق برای بسیاری از افراد رخ نمی‌دهد و آنها را ناچار به دیگران وابسته می‌کند.
اقدامات اولیه در رویارویی با سکته
برای اینکه مطمئن شوید فرد دچار سکته مغزی شده یا نه، ابتدا اقدامات زیر را انجام دهید:
- از شخص بخواهید لبخند بزنید. اگر فرد توانست این کار را انجام دهد می‌توان آن را یک نشانه مثبت برای نداشتن علائم سکته مغزی در نظر گرفت.
- فرد باید بتواند هر دو دست خود را بالا ببرد. حتی اگر قادر نبود یکی از آنها را بالا نگه دارد، باید آن را جدی تلقی کرد.
- اگر بیان کلمات توسط فرد با لکنت و کج بودن دهان همراه باشد، باید آن را یکی از علائم سکته مغزی دانست.
پس از این اقدامات در صورتی که مطمئن شدید فرد دچار سکته شده است، با اورژانس تماس بگیرید و او را به نزدیک ترین مراکز درمانی ببرید. در زمانی که فرد به سکته مغزی مبتلا می‌شود، هر دقیقه 2 میلیون سلول عصبی نابود می‌شود. این سلول ها هر کدام مربوط به یک سری از قسمت های بدن هستند. از بین رفتن آن ها عوارضی مانند اختلال در عملکردهای مختلف بدن را به همراه دارد. بعد از بروز سکته مغزی نهایت 3 تا 4 ساعت باید فرد به بیمارستان برسد. بنابراین زمان در این شرایط بسیار ارزشمند است.
درمان سکته مغزی
فیزیوتراپی
پس از سکته، مغز قادر نیست که سلول های جدیدی به جای سلول های از دست رفته تولید کند. اما بهبود عوارض آن به توانایی مغز فرد به سازمان دادن سلول های از دست رفته وابسته است. در این روش متخصص فیزیوتراپی با در نظر گرفتن نیازهای بیمار، برنامه منظمی را برای تقویت قدرت عضلات، پیشگیری از عوارض طولانی آن و… پیشنهاد میدهد.
توانبخشی
در این روش به جای اینکه فرد اعضای بدن خود را به حرکت در آورد، متخصص آن ها را حرکت میدهد. بدین معنا که عضو آسیب دیده توسط فرد دیگری حرکت داده می‌شود یا توسط تجهیزاتی خاص به حرکت در آورده می‌شود.
تحریک مغناطیسی مغز یا TMS
این عمل، درمانی ایمن و غیرتهاجمی است که در آن تحریکی مغناطیسی را بر قسمت های آسیب دیده اعمال می‌کنند که موجب بهبود شرایط بیمار می‌شود. در این روش بیمار بر روی یک صندلی می‌نشیند. سپس سیم پیچی روی سر او قرار داده می‌شود و متخصص درمان را شروع می‌کند. این جلسات حدود 30 تا 40 دقیقه و 4 تا 6 هفته زمان می‌برد.
پیشگیری از سکته مغزی
- می‌توان گفت کنترل فشار خون یکی از مهم ترین راه های پیشگیری از ابتلا به سکته مغزی است. در نتیجه پایین آوردن فشار خون خطر ابتلا به انواع سکته را کاهش میدهد.
- صرف مواد غذایی که کلسترول و چربی کمی دارند، سبب کاهش ضخامت رگ ها و کاهش تشکیل پلاک در عروق می‌شود. در برخی موارد ضروری به تشخیص پزشک، استفاده از داروهای کاهنده کلسترول به فرد پیشنهاد می‌شود.
- همانطور که گفته شد مصرف دخانیات خطر ابتلا به سکته مغزی را بالا می‌برد. بنابراین می‌توان با قطع یا کاهش مصرف آنها، این ریسک را کاهش داد.
- متعادل نگه داشتن وزن، یکی دیگر از راه های جلوگیری از سکته مغزی است. فواید دیگر کنترل وزن، کمک به دیابت، بهبود بیماری های قلبی عروقی حتی کمک به فشار خون است.
- استفاده از یک رژیم غذایی سالم که حاوی میوه و سبزیجات تازه باشد، در این مورد موثر است.
- عواملی دیگری مانند از بین بردن استرس، کاهش استفاده از سدیم یا دیگر تغییرات در شیوه زندگی همگی در پیشگیری از رخ دادن این وضعیت و جلوگیری از بروز علائم سکته مغزی موثراند.
ختم کلام
دانستیم که سکته مغزی یکی از مشکلات مغزی بسیار خطرناک است که به علت مسدود شدن رگ های مغز یا پاره شدن آن ها رخ میدهد. بروز سکته مغزی در برخی افراد مانند اشخاص با فشار خون بالا، افراد سیگاری و… بیشتر اتفاق می‌افتد. از طرفی می‌دانیم که مغز مهم ترین و اصلی ترین عضو بدن است و در صورتی که برای این بخش از بدن مشکلی به وجود آید، بر روی تمام اعضای بدن تاثیر خواهد گذاشت. در نتیجه نیاز است که با راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی از رخ داده این مشکل جلوگیری کرد.
به نظر شما کدام از روش های درمان سکته مغزی می‌تواند موثرتر باشد؟؟
