ام آر آی چیست؟
ام آر آی ( MRI ) یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging) یکی از پیشرفته ترین روش های تصویر برداری است. در این روش با میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده، تصاویر دقیقی از بافت و اندام های بدن تهیه می‌‌‌‌کنند. جالب است بدانید در تصویر برداری هایی که با اشعه ایکس انجام میشود مانند سی تی اسکن، بدن در برابر میزان معینی از اشعه یونیزه شده قرار می‌گیرد. اگر این میزان از حد مشخصی فراتر رود، موجب اختلال در کارکرد سلول های بدن می‌گردد. اما در روش ام آر آی به دلیل استفاده نشدن از اشعه ایکس ضرر کمتری به بدن وارد میشود.
علت انجام ام آر آی
ام آر آی ( MRI ) که یک روش غیر تهاجمی است به پزشک کمک می‌کند بافت ها و استخوان های بدن را بهتر بررسی کند. این تصاویر که وضوح بالایی دارند، از قسمت های درونی بدن تهیه شده و به کمک آنها می‌توان بسیاری انواع مشکلات بدنی را تشخیص داد.
اتفاقاتی که در طول ام آر آی رخ می‌دهد
دستگاه ام آر آی همانند یک لوله بوده که سر و انتهای آن باز است. در اینجا بیمار بر روی یک تخت و دراز می‌کشد و بخشی از بدن که نیاز به تصویر برداری دارد وارد دستگاه میشود (نه کل بدن). فرد تکنسین بیمار را در اتاق دیگری زیر نظر می‌گیرد و بیمار نیز می‌تواند با یک میکروفون با او در ارتباط باشد. اگر بیمار در این شرایط کمی استرس داشه باشد به شخص داروی آرامبخشی داده میشود که از اضطراب او بکاهد.
هنگام شروع کار دستگاه، میدانی مغناطیسی در اطراف شما ایجاد شده و امواج رادیویی به بدن شما راهنمایی می‌شوند که البته هیچ کدام از آنها را احساس نخواهید کرد. در زمان اسکن، آهنربا صداهایی را به وجود می‌آورد که در این صورت ممکن است به شما گوشی هایی داده شود که صداها را نشنوید. در برخی موارد نیز ماده ای حاجب مانند گادولینیوم به دست تزریق میشود. این امر باعث به وجود آمدن کنتراست شده و سبب میشود برخی جزئیات بهتر دیده شوند. البته باید در نظر داشت که این ماده به مرور زمان می‌تواند حساسیت ایجاد کند.
زمان انجام ام آر آی ( MRI ) متفاوت است و از 15 دقیقه تا 1 ساعت متغیر می‌باشد. در نظر داشته باشید اگر می‌خواهید ام آر آی انجام دهید، باید کاملا بی حرکت باشید. زیرا تحرک منجر به ایجاد تصاویر تار و ناواضح میشود.
چگونگی کارکرد ام آر آی
امواجی که در ام آر آی بکار گرفته می‌شوند، از نوع مغناطیسی و رادیویی هستند که برای بدن ضرری را به همراه نمی‌آورند. در واقع در ام آر آی ( MRI ) بیمار در معرض یک میدان مغناسی بسیار قوی قرار می‌گیرد. میدانیم که پروتون های هسته اتم با سرعت زیادی حول محور خود می‌چرخند. ام آر آی از این واقعیت استفاده کرده و با تولید این میدان مغناطیسی قوی، سبب میشود محور چرخش پروتون هایی که در اتم های بافت های بدن وجود دارند نیز در امتداد خطوط میدان مغناطیسی ام آر آی قرار بگیرد.
پس از آن امواج رادیویی خاصی به بدن وارد می‌شوند. این امواج محور چرخش پروتون ها را کمی تغییر می‌دهند. پس از قطع ارسال این امواج، محور چرخش پروتون ها در حالت اولیه خود یعنی در امتداد میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد. این عمل برگشت یک موج رادیویی یا الکترومغناطیسی را ایجاد می‌کند. گیرنده های دستگاه ام آر آی این نوع از امواج را که توسط تمام پروتون ها ساطع میشود، دریافت کرده و آنها را به کامپیوتر ارسال می‌کند. امواج دریافت شده توسط کامپیوتر به سرعت بررسی شده و طبق این ارزیابی ها، تصاویری تولید می‌شوند که پزشک می‌تواند آن ها را بر روی سیستم ببیند یا چاپ کند.
هر چه شدت موج دریافتی در بخشی از بدن بیشتر باشد بدین معناست که پروتون ها در آن نقطه تراکم بیشتری دارند. باید دانست که فراوان ترین اتمی که در بدن دارای پروتون است، هیدروژن می‌باشد که در مولکول های آب وجود دارد. بنابراین هر نقطه که امواج رادیویی بیشتری را فرستاده باشد، دارای آب بیشتری بوده است. در اصل ام آر آی به ما نشان می‌دهد که در چه قسمت هایی از بدن آب تجمع بیشتری دارد. از آنجایی که میزان غلظت آب در بافت های بدن متغیر است، با ایجاد اختلال در کارکرد آنها این غلظت باز هم دچار تغییراتی میشود. پزشک می‌تواند با اطلاعات دریافتی از تصاویر، شکل بافت های بدن را مشاهده نماید.
انواع ام آر آی
ام آر آی مغز و نخاع
مغز و نخاع برای تشخیص موارد زیر استفاده میشود:
- تومور
- آسیب به مغز در اثر فشار و ضربه (مانند ضربه مغزی)
- سکته مغزی
- مشکلات نخاعی
- مالتیپل اسکلروزیس (MS)
- مشکلات داخلی چشم و گوش
- آنوریسم رگ های مغز
ام آر آی قلب
ام آر آی ( MRI ) قلب و عروق با تمرکز بر روی عروق خونی به پزشک در ارزیابی موارد زیر کمک می‌کند:
- میزان انسداد عروق خونی
- آسیب های ناشی از بیماری های قلبی
- اندازه و کارکرد دریچه های قلب (مانند افتادگی دریچه میترال قلب)
- اختلالات ساختاری مانند در آئورت مثل آنوریسم
ام آر آی اندام های داخلی
با ام آر آی ( MRI ) می‌توان مشکلات و یا تومور های بسیاری از بافت های بدن را تحلیل کرد:
- کلیه
- طحال
- لوزالمعده
- کبد و صفرا
- رحم و تخمدان
- پروستات
ام آر آی سیستم اسکلتی
ام آر آی ( MRI ) اختلالات زیر را مورد ارزیابی قرار می‌دهد:
- مشکلات دیسک در ستون فقرات
- تومورهای استخوانی و بافت های نرم
- عفونت های مربوط به استخوان
- مشکلات مربوط به مفصل به دلیل صدمات وارد شده مانند پاره شدن رباط ها
ام آر آی سینه
ام آر آی ( MRI ) با بکار بردن ماموگرافی جهت تشخیص بیماری سرطان پستان به خصوص افرادی که در معرض خطر ابتلا به این مشکل قرار دارند، استفاده میشود.
پیش از انجام ام آر آی
قبل از انجام ام آر آی ( MRI )، بیمار باید لباس های خود را عوض کرده و وسایلی که دارای ذرات فلزی هستند از خود جدا کند؛ ساعت، جواهرات مانند گردنبند، گوشواره و دستبند، سکه، کارت اعتباری، سمعک، کلید، تلفن همراه، کلاه گیس، عینک، گیره مویی و لباس هایی که ممکن است زیپ یا دکمه فلزی داشته باشند، از اینگونه وسایل هستند. از طرفی در مورد اجسامی که ممکن است در بدن فرد بیمار قرار داشته باشد، از او سوال میشود؛ مانند:
- دریچه های مصنوعی قلب
- کاشت حلزون
- قرار داشتن گلوله، ترکش یا پروتز های داخل بدن
- گیره های فلزی دندان
- برخی از IUD ها
- پیس میکر
- دفیبریلاتور قلبی
- نورواستیمولاتور کلیپ
- پیچ و اجسام فلزی دیگری که برای شکستگی استخوان استفاده می‌شوند
پس از ام آر آی
پس از پایان اسکن، کامپیوتر تصاویری از از قسمت مورد نظر تولید کرده و ارائه می‌دهد. سپس پزشکی که در این زمینه تخصص دارد این تصاویر را بررسی کرده و اطلاعات دریافتی را گزارش می‌کند.
میزان خطر روش ام آر آی
اگر موارد احتیاطی و اصول ایمنی بطو کامل رعایت شوند، ام آر آی می‌تواند کاملا کم خطر و ایمن باشد. در زمان انجام ام آر آی هیچ گونه دردی را احساس نخواهید کرد و عوارض جانبی برای شما به وجود نمی‌آید.
گفتیم که ام آر آی ( MRI ) یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می‌کند. در نتیجه اگر اجسام فلزی در این میدان قرار بگیرند، حرکت کرده و به بیمار صدمه می‌زنند. بنابراین در اتاقک ام آر آی نباید هیچ شیء فلزی وجود داشته باشد. حتی اگر قبلا بر روی بیمار عمل های جراحی انجام شده و از گیره های فلزی در بدن او استفاده کرده باشند، ام آر آی برای او بسیار خطرناک است. علاوه بر این ام آر آی می‌تواند در کارایی پیس میکر قلبی یا سمعک نیز مشکل ایجاد کند.
همچنین در 3 ماه اول بارداری بهتر انجام نشود. اما در 3 ماه دوم و سوم با میدان مغناطیسی 3 تسلا یا کمتر می‌تواند بی ضرر باشد. از طرفی پزشکان باید از تزریق ماده حاجب به بدن فرد پرهیز کنند. اما در هر صورت باید قبل از انجام این امر در دوران بارداری حتما با پزشک خود صحبت کنید.
جمع بندی
گفته شد که ام آر آی ( MRI ) یک روش تصویر برداری از بافت های داخلی بدن است که بسیاری از افراد سالانه این عمل را انجام می‌دهند. زمان انجام آن، شما هیچ دردی را احساس نکرده و هیچ خطری متوجه شما نخواهد بود اما حتما باید وسایل فلزی را از خود جدا کرده باشید. حدودا پس از یک تا دو هفته نتیجه ام آر ای بدست شما می‌رسد. در صورتی که دچار بیماری خاصی باشید، باید فورا برای درمان آماده شوید. بنابراین توصیه میشود این عمل را در مراکز معتبر MRI انجام دهید.
می‌توانید نمونه ای از تفاوت های MRI با دیگر روش های تصویربرداری را نام ببرید؟ ??⚕️
