بیماری راشیتیسم چیست؟
بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان نوعی بیماری است که در اثر کمبود ویتامین D ، کلسیم یا فسفات اتفاق می‌افتد. این بیماری به تضعیف استخوان و خم شدن آنها می‌انجامد که این خم شدن به دلایلی باقی خواهد می‌ماند. از طرفی معمولا در کودکان 6 تا 24 ماه مشاهده می‌شود.
عوامل ایجاد کننده راشیتیسم
- زایمان زود هنگام
- افراد حساس به لاکتوز
- بیماری های کلیوی که مانع از جذب ویتامین D می‌شوند
- افراد با پوست تیره
- قرار نگرفتن در مقابل نور خورشید
- رژیم گیاه خواری نادرست ( به دلیل کمبود در دریافت کلسیم و اکسیژن )
- بیماری های مربوط به سوخت و ساز بدن بصورت ارثی
گاهی اوقات مبتلا شدن فرد به این بیماری ربطی به کمبود ویتامین D و فسفر ندارد. در این موارد نرمی استخوان به دلیل ژنتیک رخ می‌دهد. در این نوع از این بیماری امکان جذب فسفر برای کلیه های کودک وجود ندارد که فرد را بصورت مادرزادی به بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان مبتلا می‌کند.
سه دلیل اصلی بیماری راشیتیسم
تغذیه نادرست: این مورد در اثر کمبود ویتامین D رخ می‌دهد. این ماده محلول در چربی، برای ساختمان استخوان و دندان ضروری است. همچنین برای جذب کلیسم، واجب است. این ویتامین در روغن جگر ماهی، ماهی سالمون و شاه ماهی وجود دارد. کودکانی که مادر آنها، به کمبود این ماده مبتلا بوده‌اند، بیشتر از بقیه در معرض بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان قرار دارند.
مشکلات مربوط به کلیه: اشخاصی که به بیماری های کلیوی مبتلا هستند، در تنظیم الکترولیت بدن، دچار اختلال هستند. الکترولیت ها در بیماران کلیوی از طریق ادرار از دست می‌رود. در نتیجه بدن در مدیریت فسفر و کلسیم ضعیف می‌شود. اینگونه بیماران، باید بطور جدی به رفع این مشکل بپردازند. همچنین می‌توانند طبق نظر پزشک از مکمل های غذایی استفاده کنند.
هیپوفسفاتومی یا کمبود فسفر خون: این بیماری در اثر کمبود فسفر نیز رخ می‌دهد. در این شرایط استخوان بسیار منعطف می‌شود. در این مورد برای کنترل فسفات دفع شده در ادرار مشکل بوجود می‌آید. بدین ترتیب فسفات و کلسیم در روده ها جذب می‌شود اما از طریق ادرار دفع می‌گردد. هیپوفسفاتومی نیز از راه مصرف مکمل های فسفات کنترل می‌شود.
نشانه های نرم شدن استخوان
از نشانه های بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان می‌توان به ناراحتی و درد در استخوان ها، تغییر در حالت دندان ها، کم شدن قدرت ماهیچه، رشد ناقص، کوتاهی قد، دیر شکل گرفتن دندان ها، کمبود کلسیم خون نمونه ای از این نشانه هاست. شکل نادرست اسکلت نواحی مختلف بدن مانند پا، سر، قفسه سینه و لگن از شایع ترین نشانه های این بیماری محسوب می‌شود. همچنین فرد ممکن است احساس خواب آلودگی و ضعف عضلانی داشته باشد.
تشخیص بیماری راشیتیسم
تشخیص بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان با بررسی سوابق پزشکی و معاینه کامل بدن بصورت می‌گیرد. اگه کودکی به این بیماری مشکوک باشد و علائمی مانند تشنج نداشته باشد، نیازمند تصویربرداری از استخوان های بلند و دنده ها توسط اشعه ایکس است. در صورتی که خم شدن استخوان ران، کمبود تراکم استخوانی، شکستگی در طی مراحل درمانی و… مشاهده شود، باید موارد زیر مورد بررسی قرار بگیرند:
- میزان ویتامین D
- فسفات آلکالین
- هورمون پاراتیروئید
- الکترولیت ها
و هر آنچه بطور غیر مستقیم در کارکرد کلیه نقش دارد.
در موارد بسیار نادر عمل نمونه برداری را انجام میدهند. بدین منظور قسمتی بسیار کوچکی از استخوان را به عنوان نمونه جدا می‌کنند تا آزمایش های بیشتری بر روی آن انجام دهند.
درمان
اگر بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان به دلیل کمبود مواد لازم و ویتامین D صورت گرفته باشد، نیازمند درمان خاصی نیست. بنابراین می‌توان از مکمل های ویتامین D و فسفات و کلسیم استفاده نمود. هنگام تشخیص ابتلای فرد به این بیماری، مصرف این نوع مکمل ها آغاز می‌شود. همچنین در کودکانی که رژیم غذایی گیاه خواری دارند، باید به میزان کافی کلسیم گنجانده شود.
استفاده از این مکمل ها برای نتیجه مورد نظر، ممکن است تا ماه ها طول بکشد. بیمارانی هم هستند که نرمی استخوان آنها در مرحله پیشرفته قرار دارد و در این صورت تغییر شکل استخوان های آنها، همیشگی خواهد بود.
پیشگیری از ابتلا
متخصصانی که در زمینه اطفال و زنان فعالیت می‌کنند، باید در مورد بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان، خانواده ها را مطلع سازند. مادران باردار یا شیرده باید به مصرف قرص ها و مکمل های ویتامین D بپردازند. پس از، از شیر گرفته شدن کودک، باید بنا به توصیه دکتر در مقابل نور مشخص شده ای از خورشید قرار بگیرد. نه تنها کودکان بلکه افراد دیگر در سنین مختلف، می‌توانند روزانه دست ها و صورت خود را در مقابل نور خورشید قرار داده تا به بدن در تهیه این ویتامین کمک کنند.
باید در نظر داشت، در بیشتر نقاط جهان، کمبود ویتامین D مشکلی جدی تلقی می‌شود. طی تحقیقاتی که در گذشته در امریکا انجام گرفته، مشخص شده کمبود این ویتامین می‌تواند برای تمامی گروه سنی خطرآفرین باشد.
سخن نهایی
اگر تشخیص بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان به موقع صورت نگیرد و درمان نشود، این مشکل تا ابد با کودک همراه خواهد بود و استخوان های او برای همیشه حالت خمیده به خود خواهند گرفت. در بزرگسالان نیز این عارضه می‌تواند به شکستگی استخوان و کاهش تراکم آن منجر شود. برای پیشگیری از این مشکلات، اول از همه بهتر است با استفاده از یک رژیم غذایی مناسب، مانع از ایجاد بیماری نرمی استخوان شوید. سپس اگر تشخیص ابتلا به این بیماری داده شد، با پیگیری اقدامات درمانی از به وجود آمدن مشکلات بزرگتر جلوگیری نمایید.
اگر این مطلب مورد استقبال شما قرار گرفته است، پیشنهاد می‌کنیم مقاله عوارض پوکی استخوان را نیز مطالعه بفرمایید.
