پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یک بیماری پنهان است که برخی با شکسته شدن استخوان هایشان متوجه آن میشوند. از بین رفتن بافت استخوان و کاهش تراکم آن باعث تضعیف و شکننده شدن آن میشود. خطر شکستگی استخوان در نواحی مچ دست، باسن و ستون فقرات بیشتر از دیگر نواحی است. از طرفی ذخیره کلسیم باعث محکم شدن استخوان ها میگردد که تا 30 سالگی به بیشترین تراکم خود میرسد. دریافت کافی کلسیم یکی از عوامل موثر در دستیابی به استخوان های محکم است. در ادامه بحث به عوارض پوکی استخوان نیز اشاره خواهیم کرد.
علائم پوکی استخوان
در مراحل اولیه این وضعیت هیچ نشانه خاصی ندارد اما در آینده سبب ایجاد درد در استخوان ها و عضلات به خصوص در قسمت گردن و ناحیه پایینی کمر میشود. برخی نشانه های پوکی استخوان شامل موارد زیر است:
- درد مداوم در ناحیه کمر
- گرفتگی شب هنگام عضله پا
- کم شدن تدریجی قد
- بی خوابی های ناگهانی
- بیماری های لثه
- شل شدن دندان
عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان
مسن بودن
با افزایش سن خطر ابتلا به این وضعیت و عوارض پوکی استخوان نیز افزایش میابد. در نتیجه درصد جذب کلسیم پایین می آید. هرچقدر که افراد در سنین پایین تر از این عارضه پیشگیری کنند، نتیجه بهتری خواهد داشت. قابل ذکر است که خطر ابتلای زنان مسن به پوکی استخوان نسبت به مردان مسن بیشتر است.
توقف تولید هورمون های زنانه در بانوان
حدود نیمی از بانوان بالای 45 سال در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. بانوان به علت متوقف شدن هورمون های زنانه بعد از یائسگی بیشتر دچار این شرایط میشوند. به این دلیل که این هورمون ها نقش مهمی در استحکام استخوان دارند. به طور مثال هورمون استروژن جدب کلسیم را بالا میبرد و از از بین رفتن استخوان ها جلوگیری میکند.
بانوانی که دچار نارسانی تخمدان هستند و یا قاعدگی نامنظم دارند نیز بیشتر در معرض ابتلا به این شرایط قرار میگیرند. زنان سفید پوست و اهل شرق آسیا به خصوص زنانی که سابقه خانوادگی در این زمینه دارند نیز در معرض ابتلا قرار دارند.
استعمال سیگار
دود سیگار بر بر روی پوکی استخوان تاثیر میگذارد. عدم تعادل هورمونی از دیگر عوارض پوکی استخوان در افراد سیگاری میباشد. همچنین به دلیل خوب جذب نشدن مواد مغذی در این افراد فرایند استخوان سازی آنها نسبت به افراد دیگر پایین تر است.
کم تحرکی
بافت های استخوانی در صورت انجام فعالیت های جسمی محکم تر و قطور تر میشوند و با کم تحرکی رو به تحلیل میروند. شما با انجام فعالیت های روزانه به افزایش سطح کلسیم بدن و سلامت استخوان هایتان کمک میکنید. ورزش هایی مانند پیاده روی نقش بسزایی در رسوب کلسیم در استخوان دارند.
رژیم غذایی نامناسب
رژیم غذایی با نمک و گوشت فراوان، ویتامین ناکافی یا رژیم غذایی سنگین به همراه لاغری شدید و اشتباهات تغذیه ای دیگر موجب کاهش تراکم استخوان و درگیر شدن با عوارض پوکی استخوان میشود. هم چنین عواملی مانند پرخوری یا بی اشتهایی عصبی، مصرف زیاد الکل یا مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها نیز از عوامل خطر آفرین هستند. با دریافت یک برنامه غذایی مناسب میتوانید سلامت بدنتان را در تمام سنین تامین کنید.
بیشتر بخوانید: سوء تغذیه به چه معناست؟
سابقه تیروئید یا شکستگی استخوان
شکسته شدن استخوان (که یکی از عوارض پوکی استخوان نیز محسوب میشود)، موجب خانه نشینی و کم تحرکی در نتیجه کاهش تراکم استخوان ها میشود. از طرفی کم کاری یا پرکاری تیروئید نیز بر سلامت و فعالیت استخوان ها تاثیر نامطلوبی دارند. برای درمان این بیماری ها داروهای هورمونی مصرف میشود که پوکی استخوان را به همراه دارد.
استفاده از کافئین و کورتون
مصرف کافئین سبب جذب نشدن آهن ( و در پی آن کم خونی)، کلسیم و مواد دیگر میشود. مصرف مواد قندی مثل نوشابه و شیرینی نیز جذب کلسیم را پایین می آورد. هم چنین مصرف کورتون، روغن جامد و نوشابه های گازدار که اسید فسفریک دارند باعث تخریب بافت استخوانی میشود؛ زیرا فسفر جذب کلسیم در در روده را به مقدار زیادی کاهش میدهد.
عوارض پوکی استخوان
معمولاد شکستگی هایی که به دلیل پوکی استخوان صورت میگیرید بصورت کامل درمان نمیشود. بطور مثال شکستگی استخوان لگن یا تغییر شکل ستون فقرات به علت شکستگی مهره ها از عوارض شایع پوکی استخوان است. از طرفی این شکستگی در ستون فقرات موجب ایجاد مشکل در تنفس نیز میشود.
جلوگیری از پوکی استخوان
انجام فعالیت
ورزش و فعالیت های بدنی سبب استحکام استخوان و عدم انجام آنها و کم تحرکی موجب تحلیل استخوان میگرددو ورزش های مقاومی مانند یوگا، دویدن یا پیاده روی با بالاتر نیز در این مورد تاثیر دارد. از جمله ورزش هایی که موجب افزایش قدرت و تراکم استخوان میشود ورزش های پرشی است که میتوانید آنها را انجام دهید.
استفاده از داروهای محافظت کننده استخوان
خانم های یائسه که در گذشته دچار شکستگی استخوان شده اند باید از دارو های پیشگیری کننده از پوکی استخوان استفاده کنند. هم چنین شما میتوانید با انجام آزمایش از میزان کلسیم بدن خود مطلع شود و با مشورت پزشک خود دارو های تجویز شده را مصرف نمایید.
مصرف مواد غذایی سالم
کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان ضروری هستند. کلسیم علاوه بر وجود داشتن در مواد لبنی ور خوراکی هایی مانند بادام، دانه سویا یا پرتقال نیز وجود دارد. ماهی های چرب مانند سالمون تخم مرغ و… نیز سرشار از ویتامین D هستند.
مصرف موز، آلو سیاه؛ روغن زیتون، سبزی هایی مانند جعفری، کرفس و برگ چغندر که برگ سبز تیره دارند، انواع حبوبات و… منجر به ساخت بهتر استخوان میشوند و عوارض پوکی استخوان را کاهش میدهند. هم چنین کمبود زینک یا روی سبب کاهش تراکم استخوان میشود که در این صورت یا میتوان از مکمل آن استفاده کرد یا مواد غذایی حاوی روی را استفاده نمود.
هر فرد بالغ باید روزانه به میزان 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم مصرف کند که البته این مقدار در زنان باردار و شیرده، افراد یائسه، اشخاص مسن و نوجوانان بین 1500 تا 2000 میلی گرم میباشد.
ترک سیگار
از آنجایی که روند تخریب استخوان در افراد سیگاری بیشتر و سریع تر از افراد دیگر است این اشخاص با ترک سیگار میتوانند استخوان های سالم تر و قوی تری داشته باشند و در آینده به عوارض پوکی استخوان دچار نشوند.
خلاصه
پوکی استخوان وضعیتی است که می‌تواند عوارض خطرناکی را در پی داشته باشد. یکی از این عوارض، شکستگی های شدید و دردناکی بوده که ممکن است بهبودی آنها مدت زیادی زمان ببرد. عواملی هستند که احتمال ابتلای شما به پوکی استخوان را بیشتر می‌کنند. اما راهکارهایی نیز وجود دارند که این مشکل را درمان کرده یا از ایجاد آن جلوگیری می‌کنند. اگر علائم این اختلال را در خود مشاهده کردید، بهتر است برای اطمینان به پزشک مراجعه نموده و در صورت ابتلا، با برنامه ای مناسب و تجدید نظر در سبک زندگی خود از تشدید آن جلوگیری کنید.
افراد درگیر پوکی استخوان در معرض چه آسیب های دیگری میتوانند قرار بگیرند؟
