ورم لوزه یا Tonsillitis
لوزه ها غده هایی لنفاوی هستند که در پشت گلو و هر دو طرف آن قرار دارند. این غده ها با عملکرد دفاعی خود مانع از ابتلای بدن به عفونت می‌شوند. اما زمانی که لوزه ها خود نیز دچار عفونت شوند، بیماری التهاب یا ورم لوزه (Tonsillitis) رخ می‌دهد. این بیماری در سنین مختلف به وجود می‌آید اما احتمال اینکه شخص در دوران کودکی یا نوجوانی به ورم لوزه مبتلا شود، بیشتر است.
این بیماری می‌تواند توسط ویروس ها و باکتری های مختلفی مانند باکتری استرپتوکوک (یکی از عوامل ایجاد کننده گلو درد) ایجاد شود. ورم لوزه ای که گلو درد استرپتوکوکی دلیل آن باشد، در صورت درمان نشدن می‌تواند مشکلات خطرناکی را به وجود آورد.
نشانه های التهاب یا ورم لوزه
- گلودرد شدید
- درد در زمان بلعیدن غذا
- بوی بد دهان
- تب و لرز
- سر درد و گوش درد
- سخت شدن گردن
- درد در قسمت شکم
- شنیدن صدای خش دار در گلو
- حساس شدن گردن و فک به علت التهاب غدد لنفاوی
- قرمز شدن لوزه و گلو
- مشاهده لکه های سفید یا زرد بر روی لوزه ها
- کاهش اشتها در کودکان و ریزش بیش از حد آب دهان
علت التهاب لوزه
گفتیم که لوزه ها در مقابل عفونت، عملکرد دفاعی از خود نشان داده و مانع از ابتلای شما به بیماری ها می‌شوند و این امر را با تولید گلبول های سفید انجام می‌دهد. در واقع لوزه ها هنگام ورود باکتری ها و ویروس ها از طریق دهان و بینی آن ها را سرکوب می‌کنند. اما با این وجود، این عضو ها نیز ممکن است در برابر این عفونت ها صدمه ببینند.
التهاب یا ورم لوزه ممکن است توسط باکتری ها ایجاد شود و یا ویروس ها. بنابراین می‌توان گفت در این مورد ورم لوزه به دو نوع ویروسی و باکتریایی تقسیم بندی می‌شود:
ورم لوزه ویروسی
معمولا ویروس ها عامل ایجاد کننده این بیماری هستند که رایج ترین آن ویروس سرماخوردگی است. اما ویروس های دیگری نیز هستند که می‌توانند منشاء التهاب لوزه باشند مانند ویروس های: هپاتیت A، ویروس HIV، راینوویروس و ویروس اپشتین بار
چون ویروس اپشتین بار فرد را به بیماری مونونوکلئوز مبتلا می‌کند، برخی اوقات افراد درگیر این بیماری، به التهاب لوزه تحت عنوان یک عفونت ثانویه نیز مبتلا می‌شوند.
سرفه و گرفتگی بینی از علائم ورم لوزه ویروسی است. از آنجایی که داروهای آنتی بیوتیک بر روی ویروس ها تاثیری ندارند، می‌توانید با مصرف آب کافی، استفاده از داروهای مسکن و آرامبخش بدون نیاز به نسخه پزشک و استراحت در منزل در بهبودی وضعیت خود تاثیر داشته باشید.
بیشتر بخوانید: روش های درمان سرفه
ورم لوزه باکتریایی
علت حدود %30 از التهاب های لوزه، باکتری ها هستند که در بین کودکان 5 تا 15 سال بیشتر اتفاق می‌افتد. معمولا باکتری های استرپتوکوکی که عامل گلودرد می‌باشند، موجب ایجاد ورم لوزه می‌شوند. اما با این حال باکتری های دیگری نیز می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.
معمولا درمان برای ورم لوزه باکتریایی و ویروسی یکی است. اما در موارد التهابات باکتریایی پزشک می‌تواند آنتی بیوتیک هایی نیز برای بیمار تجویز کند (البته ممکن است مصرف آنها ضرورتی نداشته باشد).
انواع التهاب یا ورم لوزه
التهاب لوزه حاد
اگر علائم التهاب لوزه 10 روز یا کمتر از آن زمان ببرد، به آن التهاب لوزه حاد می‌گویند. (اگر ماندگاری این علائم بیشتر از 10 روز باشد و یا در طول سال بارها عود کند، التهاب لوزه مزمن در نظر گرفته می‌شود.) با درمان خانگی می‌توان این نوع التهاب لوزه را بهبود بخشید اما در برخی موارد ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک ها نیز توصیه شود.
التهاب لوزه حاد در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر رخ می‌دهد.
التهاب لوزه مزمن
علائم این نوع از ورم لوزه بیشتر به طول می‌انجامد و فرد نشانه هایی مانند بوی بد دهان، گلو درد و حساسیت غدد لنفاوی در گردن را در خود مشاهده می‌کند.
ورم لوزه مزمن باعث به وجود آمدن سنگ لوزه می‌شود. بخشی که موادی مانند سلول های مرده، بزاق و مواد غذایی در آنجا جمع شده و در نهایت این ضایعات به سنگ هایی کوچک به نام سنگ لوزه تغییر پیدا می‌کنند. این سنگ ها ممکن است خود به خود از بین بروند و یا توسط پزشک جدا شوند. گاهی زمانی که فرد به ورم لوزه مزمن دچار می‌شود، لوزه های عفونی با عمل جراحی برداشته می‌شوند.
التهاب لوزه مکرر
ورم لوزه مکرر معمولا بصورت زیر بیان می‌شود که درمان قابل قبول برای آن، عمل جراحی برای برداشتن لوزه است:
- گلو درد یا ورم لوزه 5 تا 7 بار در سال
- ورم لوزه ای که حداقل 5 بار در هر 2 سال گذشته فرد را درگیر کرده است
- التهاب لوزه ای که حداقل 3 دفعه در هر 3 سال پیش رخ داده است
براساس تحقیقات انجام شده در سال 2018، ورم لوزه مکرر و مزمن توسط بیوفیلم های که در چین لوزه قرار دارند، به وجود می‌آید. بیوفیلم ها در واقع میکروارگانیسم هایی هستند که با بالا بردن مقاومت آنتی بیوتیک ها، منجر به ایجاد عفونت می‌شوند.
بر اساس مطالعات سال 2019، با بررسی لوزه کودکانی که به التهاب یا ورم لوزه مکرر مبتلا بودند، دریافتند که ژنتیک می‌تواند سبب پاسخ ایمنی خفیفی به باکتری استرپتوکوک A (عامل گلودرد استرپتوکوکی و ورم لوزه) شود.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
اگر علائم زیر را در خود مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه نمایید:
- تب بالاتر از 103 درجه فارنهایت یا 39.5 درجه سانتی گراد
- احساس ضعف در ماهیچه ها و عضلات
- سخت شدن گردن
- گلودردی که با گذشت 2 روز برطرف نشود
در برخی موارد که خیلی کم اتفاق می‌افتد، التهاب یا ورم لوزه، سبب تورم گلو می‌شود. اما این تورم به میزانی است که تنفس را برای فرد دشوار می‌کند. در صورت بروز چنین مشکلی باید فورا مراقبت های پزشکی را پیگیری کنید. در واقع می‌توان گفت برخی از دوره های این بیماری، خود به خود برطرف می‌شوند، اما برای برخی دیگر باید درمان های دیگری را در پیش گرفت.
التهاب لوزه، مسری یا غیرمسری
در صورتی که درگیر ورم لوزه شده اید، این بیماری 1 تا 2 روز قبل از بروز علائم، می‌تواند واگیردار باشد و تا زمانی که دیگر به آن دچار نباشید، ممکن است آن را به دیگران انتقال دهید.
اگر شخص مبتلا به این عفونت در کنار شما عطسه و سرفه کند و شما در آن فضا نفس بکشید، یا اگر یک جسم آلوده را لمس کرده و دستان خود را با دهان و بینی خود تماس دهید، این احتمال وجود دارد که به التهاب یا ورم لوزه دچار شوید.
در ارتباط بودن و تماس با بسیاری از افراد احتمال ابتلا به التهاب لوزه را بالا می‌برد. دلیل اینکه کودکان به خصوص در زمان مدرسه بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند نیز همین است. معمولا 2 تا 4 روز زمان خواهد برد تا پس از ارتباط با فرد مبتلا علائم در شما بروز پیدا کند. بنابراین نیاز است که بیاموزید چگونه مانع از گسترش این بیماری شوید.
تشخیص التهاب لوزه
تشخیص این عارضه با معایناتی فیزیکی که توسط پزشک صورت می‌گیرد، امکان پذیر است. پزشک همچنین ممکن است با نمونه برداری از سطح لوزه جهت کشت در آزمایشگاه، عامل عفونت لوزه را شناسایی کند. از سویی دیگر پزشک با آزمایش خون می‌تواند ویروسی یا باکتریایی بودن این بیماری را تشخیص دهد که ممکن است در انتخاب های روش های درمان نیز تاثیر داشته باشد.
درمان التهاب لوزه
در موارد خفیف مانند زمانی که ویروس سرماخوردگی باعث ایجاد التهاب یا ورم لوزه شده باشد، به درمان خاصی احتیاج نیست. اما در مواردی که این بیماری شدید شده و پیشرفت کرده باشد، پزشکان با آنتی بیوتیک یا جراحی لوزه، این عارضه را درمان می‌کنند. البته پزشکان تنها زمانی به جراحی لوزه روی می‌آورند که درمان های دیگر کارساز نباشند.
در بسیاری از موارد نیز بیماران به دلیل درد در زمان بلع و نوشیدن، دچار کاهش آب بدن می‌شوند. در این موارد با داروهای مسکن و ضد درد برای گلو و تزریق وریدی مایعات به رفع این مشکل کمک خواهد شد.
عمل لوزه
جراحی لوزه ها جهت برداشتن و جداسازی آنها، عمل لوزه نام دارد. این عمل تنها برای کسانی که دچار ورم لوزه مکرر یا مزمن هستند و علائم آنها بهبود پیدا نمی‌کند، بکار می‌رود.
اگر در طی 1 سال 5 الی 7 بار به گلودرد استرپتوکوکی یا ورم لوزه دچار شده‌اید، عمل لوزه می‌تواند این مشکل شما را درمان کند. در واقع این عمل به برطرف شدن اختلالات تنفس و مشکلات بلع که به علت التهاب یا ورم لوزه به وجود آمده‌اند، کمک خواهد کرد.
طبق مطالعات انجام شده در سال 2017، برداشتن لوزه در کودکان، میزان عفونت های گلو را در سال بعد از عمل پایین می‌آورد. اما از سویی دیگر بر اساس مطالعات سال 2018، مشخص شد افراد بزرگسالی که در دوران کودکی تحت عمل جراحی لوزه های خود را برداشته‌اند، بیشتر از افراد دیگر در معرض بیماری تنفسی و عفونی با مدت زمان طولانی قرار می‌گیرند.
برداشتن لوزه بطور کلی می‌تواند مانع از ابتلای شما به گلودرد های استرپتوکوک شود اما اینکه دچار سایر عفونت های گلو شوید، همچنان امکان پذیر است. از سویی دیگر ممکن است لوزه های شما پس از جراحی دوباره رشد کنند اما این اتفاق بسیار نادر و غیرطبیعی است.
بهبودی کامل پس از عمل 1 تا 2 هفته زمان می‌برد و شما باید با نظر پزشک پس از جراحی به منزل رفته و دریابید قبل و پس از جراحی چه کارهایی نیاز است انجام دهید.
آنتی بیوتیک
در صورتی که باکتری ها علت ایجاد التهاب یا ورم لوزه باشند، پزشک استفاده از آنتی بیوتیک ها را به شما توصیه می‌کند. آنتی بیوتیک ها می‌توانند روند بهبودی نشانه های ورم لوزه را سرعت ببخشند. اما این امکان نیز وجود دارد که مقاومت آنتی بیوتیک ها را بالا برده و عوارضی مانند درد معده برای شخص مبتلا ایجاد کنند. این داروها معمولا برای افرادی نیاز است که احتمال بیشتری دارد به عوارض ناشی از عفونت لوزه دچار شوند.
داروی پنی سیلین برای ورم لوزه با عامل باکتری استرپتوکوکی گروه A تجویز می‌شود. اما اگر به آن حساسیت دارید باید پزشک خود را در جریان گذاشته تا برای شما از آنتی بیوتیک دیگری استفاده نماید. از طرفی اینکه شما دوره‌ی مصرف آنتی بیوتیک ها را کامل کنید، از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر با وجود از بین رفتن علائم ورم لوزه، داروهای خود را تا پایان دوره استفاده نکنید، ممکن است بیماری شما دوباره عود کند. برای اطمینان از کارساز بودن دارو ها بهتر است با پزشک خود دوباره ملاقات نمایید.
درمان خانگی التهاب لوزه
برا کاهش گلودرد در این بیماری می‌توانید تعدادی از روش های خانگی زیر را امتحان کنید:
- نوشیدن مایعات به مقدار فراوان
- به میزان کافی استراحت داشتن
- قرقره آب گرم و نمک چندین بار در طول روز
- استفاده از دستگاه های بخور برای مرطوب کردن فضا
- استفاده از داروهای ضد درد و مسکن برای تسکین گلو
- پرهیز از قرار گرفتن در برابر دودها
- مصرف بستنی و سایر مواد غذایی یخ
ورم لوزه در اشخاص بزرگسال
التهاب یا ورم لوزه در کودکان (بیشتر به دلیل اینکه در مدرسه با افراد زیادی در ارتباط هستند) بیشتر رایج است. اما با این وجود بزرگسالان نیز می‌توانند در معرض ابتلا به این بیماری عفونی قرار بگیرند. در ارتباط با افراد مختلف و لمس وسایل عمومی (به خصوص در وسایل حمل و نقل عمومی)، احتمال بیشتری وجود دارد که به ورم لوزه مبتلا شوید. علائم و درمان این بیماری در بزرگسالان و کودکان یکسان است. اما اگر در بزرگسالی با جراحی، لوزه های خود را بردارید، به احتمال زیاد نسبت به کودکان زمان بیشتری طول خواهد کشید تا بهبود پیدا کنید.
ورم لوزه در مقابل گلو درد های استرپتوکوکی
این دو مشکل می‌توانند توسط باکتری های یکسانی به وجود آیند. اما از نظر ماهیت با یکدیگر متفاوت اند.
باکتری ها و ویروس های مختلفی می‌توانند التهاب یا ورم لوزه را ایجاد کنند که باکتری استرپتوکوکی گروه A نمونه ای از آنهاست. در صورتی که این باکتری ها تنها دلیل ایجاد گلودردهای استرپتوکوکی به شمار می‌روند. در هر صورت افراد مبتلا به این مشکلات نباید در برابر افراد سالم قرار بگیرند.
علائم ورم لوزه را ذکر کردیم. علاوه بر آن نشانه ها، اشخاصی که درگیر گلودرد های استرپتوکوکی می‌شوند، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- درد و ناراحتی در قسمت های مختلف بدن
- حالت تهوع و استفراغ
- به وجود آمدن لکه ریز و قرمز رنگ در بخش پشت دهان
- ایجاد لکه ها و چرک های سفیدرنگ در نواحی لوزه ها
- راش پوستی
درمان های این دو مشکل معمولا به یک صورت است و متخصص می‌تواند با آزمایش های مشابهی آن ها را شناسایی کند.
عوارض التهاب لوزه
از عوارض التهاب یا ورم لوزه می‌توان به وقفه تنفسی یا آپنه انسدادی اشاره کرد. این وضعیت به دلیل بسته شدن مسیر هوایی که خود به علت ورم لوزه ها ایجاد شده، اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند خواب دشواری را برای فرد به وجود آورد که در صورت درمان نشدن ممکن است سبب مشکلات جسمی دیگری شود.
گاهی اوقات نیز عفونت لوزه تشدید شده و لایه هایی چرکینی در پشت لوزه پدیدار می‌شوند که به آن سلولیت لوزه گفته می‌شود. پزشکان برای رفع این مشکل عمل جراحی را در پیش می‌گیرند. اگر دوره های درمان دارویی در افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند، تکمیل نشوند، این احتمال وجود دارد که شخص به عوارضی مانند تب روماتیسمی یا گلومرونفریت مبتلا شود.
پیشگیری از التهاب لوزه
التهاب یا ورم لوزه، یک بیماری واگیردار است که برای کاهش ابتلا به آن باید از افراد درگیر آن، دوری کرد. شستشوی مکرر دست ها و رعایت بهداشت از دیگر اقدامات ساده ای است که در این مورد می‌توان انجام داد.
سخن پایانی
با بیماری التهاب یا ورم لوزه آشنا شدیم. اکنون می‌دانیم در صورت درمان نشدن و پیگیری نکردن این بیماری ممکن است فرد درگیر چه عوارض بدتری شود. اختلالات خواب ناشی از تنگی نفس و شدت یافتن عفونت ها نمونه ای از عوارض جانبی این بیماری هستند. از طرفی از آنجایی که این بیماری بسیار مسری است باید برای حفظ سلامتی خود و دیگران، برای تشخیص آن سریعتر به پزشک مراجعه کرده و دوره های درمانی شروع کرد.
اگر شما نیز به التهاب لوزه دچار شده‌اید، برای ما بنویسید چه درمان های خانگی را برای بهبودی علائم این بیماری انجام داده‌اید…؟
