ویتامین K چیست؟
ویتامین K یک ویتامین محلول در چربی است که در سلامت اندام های بدن و عملکرد آنها تاثیرگذار است. لخته شدن خون، متابولیسم استخوان و تنظیم سطح کلسترول نمونه ای از فواید ویتامین K هستند. ویتامین 1K یا فیلوکینون نوع اول این ویتامین است که می‌توان آن را از مواد غذایی گیاهی بدست آورد. نوع دوم این ویتامین، ویتامین K2 یا مناکینون نام دارد که در منابع غذایی حیوانی و تخمیری وجود دارد.
کم اتفاق می‌افتد که فردی به کمبود ویتامین K دچار شود. اما در صورت ابتلا و بروز شدت بالای آن، زمان زیادی طول می‌کشد تا خون لخته شود که این می‌تواند منجر به از دست رفتن بیش از حد خون گردد. از سویی دیگر افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می‌کنند، نباید بدون مشورت با پزشک خود ویتامین K مصرف نمایند. در این مطلب قصد داریم درباره این ویتامین و فواید آن بیشتر برای شما توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
فواید ویتامین K
بدن برای تولید آنزیم پروترومبین (یا فاکتور انعقادی 2)، که در انعقاد خون و متابولیسم استخوان ها نقش مهمی دارد، به ویتامین K نیازمند است. در واقع این ویتامین به عنوان یک مکمل آنزیمی برای انعقاد خون عمل می‌کند. در زیر شماری از خواص این ویتامین را بر شمردیم:
انعقاد خون
ویتامین K می‌تواند به ساخت چهار پروتئین از سیزده پروتئینی که در انعقاد خون نقش دارند، کمک کند. این امر می‌تواند از خونریزی طولانی مدتِ جراحت ها پیشگیری کرده و سبب می‌شود، بهبود آسیب ها سرعت پیدا کند. همانطور که گفتیم استفاده از این ویتامین برای مصرف کننده های دارو وارفارین باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد. اگرچه استفاده از ویتامین K به میزان کم بر مدت زمان لخته شدن خون یا PT تاثیر آنچنانی ندارد اما افزایش تغییرات ناگهانی و شدیدی در مصرف آن می‌تواند اثرگذاری داروها را دچار اختلال کند.
سلامت استخوان
بر اساس مطالعات انجام شده، ویتامین K به حفظ استخوان های قوی کمک کرده و باعث افزایش تراکم استخوان می‌شود. از سویی دیگر میزان پایین این ویتامین در بدن با کاهش تراکم استخوان ها در ارتباط است. در نتیجه می‌توان گفت پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگی آنها از فواید ویتامین K محسوب می‌شود. اما با این حال تحقیقاتِ در حال بررسی، هنوز این موضوع را تایید نکرده اند.
سلامت قلب
ویتامین K با جلوگیری از تجمع مواد معدنی در خون، ممکن است به بهبود فشار خون کمک کند. با پیشگیری از معدنی شدن خون توسط این ویتامین، قلب راحت تر خون را در رگ ها پمپاژ کرده و به اندام ها می‌فرستند.
کانی سازی و تجمع مواد معدنی در خون، امری‌ست طبیعی که با روند افزایش سن همراه است و در بروز بیماری های قلبی عامل خطر به حساب می‌آید. از سویی دیگر مشخص شده است که این ویتامین از احتمال ایجاد سکته مغزی تا میزان قابل توجهی می‌کاهد. البته بهتر است قبل از هرگونه اقدام برای مصرف ویتامین K در رابطه با سلامت عروق، با پزشک خود مشورت نمایید.
سلامت دندان
طبق بررسی های انجام شده بر روی حیوانات، ویتامین K2 می‌تواند وضعیت دندان ها را بهبود ببخشد. نام پروتئینی که در حفظ سلامت دندان ها نقش دارد، استئوکالسین است که برای بهبود سلامت استخوان ها نیز اهمیت دارد. این پروتئین توسط ویتامین K2 به این منظور فعال سازی می‌شود.
بهبود عملکرد مغز
برخی به این معتقدند که فواید ویتامین K شامل بهبود فعالیت مغزی نیز می‌شود. از آنجایی که این ویتامین خاصیت ضدالتهابی دارد، می‌تواند از مغز در برابر آسیب های رادیکال های آزاد محافظت کند. رادیکال های آزاد به سلول ها صدمه زده و می‌توانند در بروز بیماری هایی مانند آلزایمر و پارکینسون نقش داشته باشند.
منابع ویتامین K
برای بهره مندی از فواید ویتامین K، نیاز است که منابع آن را بشناسیم. این ویتامین در مواد غذایی زیر یافت می‌شود:
- سبزیجات با برگ سبز مانند، کلم پیچ، اسفناج، جعفری، کلم بروکلی، کرفس کاهو، شلغم و…
- مارچوبه
- آلو
- گوجه فرنگی
- آووکادو
- بلوبری
- کیوی
- روغن کانولا و روغن سویا
- نخود فرنگی
- زرده تخم مرغ
- بادام زمینی
- پنیر
- سویای تخمیر شده
- گوشت چرخ کرده
- انجیر خشک شده
- گردو
- فندق
کمبود ویتامین K
کمبود ویتامین K اتفاقی نادر است اما در برخی موارد ممکن است در افرادی که داروهایی (مانند آنتی بیوتیک) استفاده می‌کنند که مانع از تاثیرگذاری این ویتامین می‌شود و یا افرادی که بدن آنها نمی‌تواند مواد مغذی را به خوبی جذب کند یا به بیانی دیگر دچار سوء جذب مواد غذایی هستند( مانند بیماری هایی مانند سلیاک)، رخ دهد. از آنجایی که ویتامین K از جفت نیز عبور نمی‌کند، کمبود آن در نوزادان تازه به دنیا آمده نیز می‌تواند به وجود آید. همچنین به دلیل وجودِ کم پروتئین های انعقاد خون، احتمال خونریزی در بدن آنها بالا می‌رود. افرادی که از داروهای کاهنده کلسترول استفاده می‌کنند، نیز ممکن است در معرض کمبود این ویتامین قرار بگیرند. زیرا این داروها جذب چربی را کاهش می‌دهند، در صورتی که چربی مواد غذایی برای جذب ویتامین K ضروری است.
نشانه هایی مانند مدفوع تیره رنگ، به آسانی دچار کبودی شدن، پوکی استخوان و طولانی شدن زمان انعقاد خون، از علائم کمبود ویتامین K به حساب می‌آیند. ساده ترین راهکار برای به دست آوردن مواد مغذی و ضروری بدن، داشتن یک رژیم غذایی مناسب به همراه میوه و سبزیجات است. شما تنها در صورتی مجاز به استفاده از مکمل های ویتامین K هستید که به کمبود این ویتامین دچار باشید و داروهای آن نیز توسط پزشک برای شما تجویز شده باشد. در هر صورت بهتر است برای استفاده از فواید ویتامین K و پیشگیری از عوارض کمبود آن، منابع غذایی این ویتامین را به میزان کافی مصرف نمایید.
تشخیص کمبود ویتامین K
برای بررسی کمبود این ویتامین از شما آزمایشی تحت عنوان PT یا تست پروترومبین گرفته می‌شود. در این تست مدت زمان انعقاد خون را می‌سنجند. زیرا کمبود ویتامین K هنگامی مد نظر گرفته می‌شود که زمان لخته شدن خون به دلیل کاهش فعالیت پروترومبین خون به میزان قابل ملاحظه ای بالا رود.
در این آزمایش پس از نمونه برداری از خون و اضافه کردن مواد مخصوص شیمیایی به آن، منتظر واکنش آن می‌مانند. لخته شدن خون حدود 11 تا 13 ثانیه زمان می‌برد. در صورتی که در این آزمایش، انعقاد خون بیش از این زمان بگیرد، احتمال دارد پزشک تشخیص دهد که شما به کمبود ویتامین K دچار هستید.
میزان مصرف
گفتیم که این ویتامین محلول در چربی است. در نتیجه برای جذب بیشتر و بهره مندی از فواید ویتامین K، باید آن را به همراه مواد غذایی چرب استفاده کرد. اما نمی‌توان گفت که مقدار مشخصی برای مصرف این ویتامین وجود دارد. با این حال متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند روزانه بانوان 90 میکروگرم و آقایان 120 میکروگرم ویتامین K مصرف کنند.
در جدول زیر به صورت دقیق‌تر برای شما این مبحث را شرح داده ایم:
جمع بندی
فواید ویتامین K را برشمردیم که مهم ترین خاصیت آن کمک به تشکیل لخته هایی خونی است. دو نوع ویتامین K به نام های فیلوکینون و مناکینون وجود دارد که منابع آنها با هم متفاوت است. ویتامین K در یک سری مواد غذایی وجود دارد که برای جذب بهتر، مصرف آن با غذاهای چرب توصیه می‌شود. کمبود ویتامین K پدیده ای نادر است اما احتمال دارد در برخی افراد با توجه به شرایط خاص آنها به وجود آید. در صورتی که شما مشکوک به کمبود ویتامین K باشید، پزشک از شما تست PT می‌گیرد و ابتلا یا عدم ابتلای شما به این وضعیت را تشخیص می‌دهد. با استفاده از مواد غذایی غنی از این ویتامین می‌توان از کمبود آن پیشگیری کرد.
اگر این مطلب برای شما مفید بود از مقاله نشانه های سندروم داون و درمان آن نیز بازدید فرمایید و انتقادات و پیشنهادات خود را در قسمت دیدگاه ها برای ما بنویسید.
